Në një analizë të publikuar në fund të shtatorit, “Reporterët pa Kufij” shpjegojnë se si Rusia, përmes mediave të saj të vendosura në Serbi, po përhap propagandë të papenguar në këtë vend si dhe në vendet fqinje.

Ata u bënë thirrje vendeve të BE-së dhe vetë Unionit që të bëjnë më shumë presion ndaj Serbisë për të ndalur përhapjen e propagandës, prandaj televizioni shtetëror rus për tregun e jashtëm tashmë është në listën e sanksioneve të BE-së.

 “Falë ndikimit të qeverisë serbe në media dhe mjedisin e favorshëm politik, RT – dikur Rusia Sot – përdor zyrën e saj në Beograd për të marrë përsipër narrativën e Kremlinit përpara se ta përhapë atë në të gjithë Evropën Juglindore,” sipas një analize nga Reporterët pa Kufij.

Fillimisht RT nuk iu përgjigj kërkesës për koment, por pas analizës publikoi një sërë reagimesh në të cilat ndër të tjera njoftojnë ndryshimin e taktikës së funksionimit.

Para disa muajsh presidenti rus Vladimir Putin pyeti se pse RT nuk kishte zyrë në BeH, pas së cilës nga kjo shtëpi u njoftua se kanali do të hapej së shpejti.

RT u krijua me emrin “Russia Today” në 2005 dhe para fillimit të pushtimit të Ukrainës në shkurt 2022, kishte një rrjet të gjerë redaksish në Evropë dhe Amerikën e Veriut.

RT transmetohej në disa vende evropiane në anglisht, gjermanisht dhe frëngjisht dhe kishte redaksinë e vet në SHBA.

Megjithëse RT është ndaluar në Ukrainë që nga viti 2014, në shumicën e vendeve evropiane sanksionet u vendosën vetëm pas fillimit të pushtimit të përgjithshëm në fillim të vitit 2022. Tre ditë pas fillimit të pushtimit, RT dhe Sputnik humbën të drejtën e tyre për të transmetuar në shtetet anëtare të Bashkimit Evropian, ndër të tjera, për shkak të “manipulimit sistematik të informacionit dhe shpërndarjes së dezinformatave nga Kremlini, i cili përdoret si një mjet operacional për të sulmuar Ukrainën”

Dhjetë muaj më vonë u themelua RT Balkan, e cila aktualisht sipas “Reporterëve pa Kufij” gëzon disa privilegje që mediat e tjera në Serbi nuk i kanë.

Ndër të tjera, “Reporterët pa Kufij” theksuan në raport se RT Balkan në faqen e saj, e cila duhet të jetë vetëm bazë për televizionin e ardhshëm “RT Ballkan”, nuk ofron të dhënat më të rëndësishme si adresën, pronarin, emrin e kryeredaktorit dhe gazetarëve. Për më tepër, këto të dhëna janë të detyrueshme sipas ligjeve serbe, thuhet në analizë.

“Reporterët pa kufij” e quajnë kanalin RT “Fabrika e gënjeshtrave të Vladimir Putinit” dhe deklarojnë se falë faqes së internetit të RT Balkan, “propaganda e luftës po lulëzon në Bashkimin Evropian” duke pasur parasysh se RT Ballkan është platforma përmes së cilës legjitimohet ajo propagandë.

RT iu përgjigj analizës. Kryeredaktorja Margarita Simonyan shkroi në profilin e saj në Telegram, mbi bazën e të cilit RT publikoi artikullin, se “asnjë sanksion nuk i ndihmon ata të fillojnë një projekt tjetër”.

“Ndërsa ju flisni për taktika të vjetra, ne po zhvillojmë të reja”, tha kryeredaktori i RT.

Analizën e ka komentuar edhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq.

“Ata e kritikuan Serbinë sepse këtu punojnë RT dhe disa media të tjera. (…) Dhe gjithë jetën na mësuan se duhet të ketë një anë tjetër, që duhet të dëgjosh gjithçka, dhe sot gjithçka është kaq e bërë nga tifozët, nëse dëgjon të dyja palët, je armik i të dyja palëve”, tha presidenti i Serbisë.

Detektor ka shkruar në disa artikuj se si RT ka prodhuar përmbajtje prej vitesh në të cilat promovon narrativa të krijuara në Kremlin, të cilat nuk përputhen me faktet. Këto rrëfime kanë të bëjnë me pushtimin e Urkajinës, por edhe me luftën në Bosnje dhe Hercegovinë. Media të tilla si RT shpesh krahasojnë vrasjet e civilëve dhe të burgosurve në Buça afër Kievit dhe vrasjet e djemve dhe burrave në Srebrenicë, duke i quajtur të dyja ngjarjet të inskenuara, domethënë të falsifikuara nga Perëndimi.

Në filmin dokumentar të RT-së “Bosnja dhe Hercegovina: Ngritja e Kalifatit”, folësit, pikëpamjet e të cilëve autorët nuk i vënë në dyshim, pohojnë se ekziston një aspiratë për të krijuar një kalifat fetar islamik në BeH me planin “për të vrarë një të tretën e serbët, disa i dëboni dhe disa i ktheni në Islam”.

Në analizën e tyre, Reporterët pa Kufij shpjegon se në shtator ata e pyetën RT për misionin e byrosë së tyre në Ballkan dhe marrëdhëniet me autoritetet ruse. Ata morën një përgjigje të shpejtë dhe sarkastike nga zyra qendrore e stacionit në Moskë: “Ne krijuam RT Balkan me të vetmin qëllim për të irrituar Reporterët pa Kufij”.

Gazetarët besojnë se kjo përgjigje provokuese, politike tregon se si RT pozicionohet si antiteza e një organizate që mbron gazetarinë e lirë, të pavarur dhe pluraliste. Ata gjithashtu besojnë se RT nuk dëshiron të zbulojë informacione për qëllimet apo marrëdhëniet e saj me autoritetet që mediat e pavarura – siç pretendon kjo media ruse – duhet t’i japin publikut.

“Falë RT Balkan, propaganda e luftës e Kremlinit po lulëzon brenda kufijve të BE-së”, beson Pavol Szalai, kreu i tavolinës ballkanike të Reporterëve pa Kufij.

“Në Serbi, një vend i rrethuar nga anëtarët e BE-së dhe vendet kandidate, narrativat ruse janë të paketuara për audiencën lokale përpara se të shpërndahen më tej në rajon. Kjo fabrikë gënjeshtrash duhet mbyllur. BE-ja dhe anëtarët e saj duhet të mbajnë Serbinë – e cila dëshiron të anëtarësohet në BE – përgjegjëse për të mundësuar funksionimin e makinës propagandistike të Vladimir Putinit, të zbatojë zgjidhje sistematike për të mbrojtur hapësirën e informacionit të Evropës dhe të mbështesë fuqishëm gazetarinë e përgjegjshme si një garantues i të drejtës së qytetarëve për informacion. “ tha Szalai.

Gazetarët në analizën e tyre i referohen edhe mesazheve të redaktorëve kur u hap kanali televiziv RT Ballkanik dhe portali i internetit.

Simonyan më pas shkroi se RT është një lëvizje në Ballkan sepse “Kosova është Serbi”. Në deklaratën zyrtare, ajo tha se askund tjetër në botë nuk priten me aq padurim sa në Serbi dhe Ballkan me përshëndetjen e “vëllezërve”.

Në mars të vitit 2023 u shpall prioritar një kanal televiziv, por deri më tani nuk është nisur. Gazetarët kujtojnë se pavarësisht kësaj, RT Balkan është shndërruar në mjetin kryesor për përhapjen e propagandës në Ballkan, duke iu referuar opinioneve të bashkëbiseduesve të BIRN në filmin dokumentar për përhapjen e ndikimit rus.

Gjatë shpjegimit të marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Rusisë, gazetarët theksojnë se RT Balkan nuk ka sjellë propagandë ruse në Serbi.

“Ai e formësoi narrativën e Kremlinit sipas një audiencë vendase të gatshme për këtë përmbajtje, duke mundësuar zgjerim më të lehtë në rajon”, theksojnë Reporterët në analizë.

Ata shpjegojnë se redaktorët dhe kolumnistët e RT Balkan veprojnë si ndikues dhe jo gazetarë dhe se kujdesen për dukshmërinë dhe ndikimin e medias në mjedisin mediatik serb. Gjithashtu, disa redaktorë shpesh sulmojnë mediat e pavarura në Serbi, si KRIK, e cila ekspozon korrupsionin e zyrtarëve qeveritarë dhe lidhjet e tyre me krimin e organizuar.

Analiza kujton se RT Balkan nuk ka reklama në faqen e saj, por se Radio Evropa e Lirë ka shkruar se kanë bërë një thirrje për vullnetarë për t’iu bashkuar formacionit famëkeq paraushtarak rus Wagner në fushatën e tyre kundër qyteteve ukrainase.

Një teknikë tjetër e përdorur nga zyra e RT në Beograd për të përhapur narrativën e Kremlinit është dezinformimi, i cili më pas transmetohet nga mediat kryesore në Serbi.

“Kjo teknikë mundësohet nga fakti se përmbajtja është në dispozicion falas për mediat që po përballen me mungesë fondesh në të gjithë rajonin”, thuhet në analizë.

Reporterët pa kufij thekson gjithashtu se RT Balkan përdor të gjitha mjetet për të shmangur sanksionet dhe se qëndrimi i Serbisë ndihmon në këtë edhe pse vendi është kandidat për anëtarësim në BE dhe pritet të harmonizojë politikat e saj.

RT njoftoi hapjen e një redaksie në Bosnje dhe Hercegovinë. Informacioni për nisjen e kanalit u konfirmua nga kryeredaktori i RT, Margarita Simonyan, gjatë një paraqitje të ftuar në televizionin Rusia 1 në dhjetor 2023.

Sipas saj, programi i këtij televizioni në territorin e Bosnjë-Hercegovinës do të fillojë të transmetohet gjatë vitit të ardhshëm, me shënimin se transmetimi do të jetë në territorin e gjithë Bosnje dhe Hercegovinës, jo vetëm në Republikën Srpska.

Somnyan e tha këtë pasi një gazetar i Televizionit Alternativ nga Banja Luka i bëri një pyetje presidentit rus Vladimir Putin në lidhje me situatën politike në Bosnje dhe Hercegovinë në konferencën vjetore për shtyp, duke shtuar se aktualisht nuk ka asnjë media ruse në Republika Srpska.

RT nuk ka filluar ende punën në Bosnje dhe Hercegovinë.