“Dje Presidenti është njohur me vendimin E Gjykatës Kushtetuese, përmes të cilit kjo gjykatë vendosi të, “Rrëzojë kërkesën e Shoqatës së Bashkive të Shqipërisë” e cila i kishte kërkuar kësaj gjykate “Shpalljen antikushtetues të procesit të votimeve një partiake të 30 qershorit 2019”. Por, përkundër një pritshmërie të lartë dhe legjitime, kjo Gjykatë për fat të keq, i zhgënjeu të gjithë”, deklaroi Presidenca.

Juristi i mirënjohur Çlirim Gjata deklaroi menjëhërë pas kësaj se kemi një Gjykatë Kushtetuese të cunguar e cila po jep shenja të një oportunizmi klasik ose shenjat e një institucioni kompromisazhi, as mish as peshk, i cili nuk po zgjidh problemet e mëdha që po shtrohen para saj. Dhe ky është një rrezik shumë i madh”. Sipas tij, ky vendim legjitimon zhvillimin sërish të zgjedhjeve si të 30 Qershorit me pjesëmarrjen e e vetëm një partie politike, “që mjafton që një parti ose një grupim njerëzish të hyjë në zgjedhje e të mbajnë pushtetin. Kjo është “de facto” një monizëm, - tha ai.

Gjata po ashtu nuk mungoi të fajësojë edhe liderin e PD-së, Lulzim Bashën, për situatën që krijoi me djegien e mandateve dhe betejat që nuk i çoi deri në fund.

Intervista e plotë e z. Çlirim Gjata me Dori Dakën dhe Flavio Qarrin.

Dori: Është një vendim ai i Gjykatës Kushtetuese për zgjedhjet e 30 Qershorit, që ka zhgënjyer shumë kolegë tuaj.  Pyetja ime është si do të jetë rikupersioni afatgjatë i këtij vendimi për sa i takon zgjedhjeve në Shqipëri?

Çlirim Gjata: Një gjë është e vërtetë - nuk është se zgjidhi diçka ky vendim. Problem është se vendimet e gjykatave në përgjithësi e sidomos të Gjykatës Kushtetuese duhet të jenë të qartë, duhet të jenë përfundimtarë dhe t’i japin zgjidhje përfundimtare dhe të kuptueshme, njëherë e përgjithmonë. Vendimet e gjykatave dhe sidomos të Gjykatës Kushtetuese nuk mund të trajtohen si letërsia e realizmit socialist “gjeni çfarë ka dashur të thotë autori”!

Ato të kuptohen menjëherë sepse do të zbatohen; pra, thjeshtësisht të kuptueshme. Ka një problem aty. Gjykata Kushtetuese është e vërtetë se s’i ka dhënë përgjigje shumë pyetjeve që ka shtruar edhe Presidenca, por çështjet e 30 Qershorit 2019 nuk mund të kaloheshin thjesht me “pavlefshmëria është diçka që i takon gjykatave më të ulëta”. Aty problem është sidomos ai i Dekretit. Cili është i vlefshëm: Dekreti i datës 30 Qershor apo Dekreti i 13 Tetorit? Sepse Gjykata Kushtetuese duhet t’i jepte përgjigje pyetjes: Zotëri, fakti që kishte një dekret të dytë, a duhej zbatuar? Ky është thelbi i gjithçkaje. A mundemi ne si qytetarë, si pushtetarë, si politikanë, si ministra, si qeveritarë, të themi “nuk e zbatoj këtë ligj sepse ky është antikushtetues?! Nuk e zbatoj këtë dekret sepse ky është antikushtetues”?!

Jo mor zotëri! Çdo ligj, çdo dekret është absolutisht kushtetues dhe në fuqi derisa ta shfuqizojë Gjykata Kushtetuese. Fakti që Dekretin e 13 Tetorit, dekretin e dytë për shtyrjen e zgjedhjeve nuk e kishte shfuqizuar njeri, as ne, as KQZ as kushdo nuk mund të thotë se nuk i bëjmë zgjedhjet më 13 Tetor se ligji, dekreti është antikushtetues!!!

Ky ka qenë gabimi. Për këtë Gjykata Kushtetuese duhej të shprehej: cila ditë ishte e vlefshme, 30-a apo  13-a? Kjo  do ta zgjidhte përfundimisht këtë çështje,  do t’i thoshte çdo presidenti të ardhshëm që s’ke të drejtë t’i shtysh zgjedhjet, as me marrëveshje partish, as pa marrëveshje partish. Nuk ke të drejtë t’i shtysh zgjedhjet për asnjë rast, për asnjë arsye. Plus pastaj t’i jepte përgjigje gjithë të tjerave që ka shtruar Presidenca. Tani, si të thuash, ai vendim është pak sa për të kaluar radhën, sa për t’ia hedhur. Në qoftë se kjo gjykatë (se e kam parë edhe tek rasti i vendimit për Teatrin), kur ishte pika e fundit nuk u shpreh fare, e quajti jashtë kompetencës. Tani është shumë kollaj që një gjykatë të dalë e të thotë që s’është kompetenca ime, që s’është juridiksioni im.

Po në fund të fundit, përse u krijua Gjykata Kushtetuese?! Nuk e dimë, kjo Gjykatë Kushtetuese që po diskutojmë, a e ka atë “burrërinë”ligjore, kushtetuese,  profesionale , karakterin, personalitetin, integritetin moral e profesional për të cilin u krijua për të vënë pikat mbi i, për të dhënë zgjidhje përfundimtare?! Qoftë pro qeverisë, qoftë kundër qeverisë! Pak rëndësi ka kjo, por ama duhet të japë zgjidhje, se ndryshe ç’kuptim ka që kemi Gjykatë Kushtetuese?!

Flavio: Le të shpresojmë zoti Gjata se dallimi midis 11 dhe 18 të  mos shkojë në Gjykatë Kushtetuese se nuk do të kemi një vendim. Pyetja lidhet pikërisht me raportin me sa duket të kësaj gjykate dhe instancave të tjera.  A është ky një legjitimim sipas jush apo është një fitore e kohës në raport me shprehjen se në rast se rrëshqitet në monizëm, të paktën lokalist fillimisht e pastaj në qeverisje vendore?

Çlirim Gjata: Prandaj, që demokracia të funksionojë duhet të ketë institucione,  institucione të pavarura të fuqishme, të garantuara me Kushtetutë. Në Kushtetutë këto janë të shkruara por nuk e di pse nuk funksionojnë si duhet dhe ka kohë që nuk funksionojnë. Nëse ne duam që të funksionojë demokracia, që të mos kalojmë në monizëm, të mos kalojmë “de facto” në monizëm dhe të kemi një demokraci thjesht formale të shkruar në letër, këtu duhet të funksionojë Gjykata Kushtetuese, këtu duhet të funksionojnë gjykatat sepse ka një parim madhor që është parimi i ndarjes së pushteteve. Legjislativi ose politika le të themi bën ligje dhe ekzekutivi që i zbaton. Deri tani ne kemi një legjislativ dhe ekzekutiv totalisht të bërë bashkë dhe gjithçka është nën urdhrat dhe nën këmbët e Kryeministrit. Atëherë këtu duhen gjykatat. Pushteti gjyqësor, i cili bën kontrollin,  nuk lejon që këto ligje të shkelen në zbatimin e tyre. Atëherë çfarë kemi këtu: Gjykatat nuk funksionojnë, pushteti gjyqësor pothuajse nuk funksionon, kemi një Gjykatë Kushtetuese të cunguar e cila po jep shenja të një oportunizmi klasik ose shenjat e një institucioni kompromisazhi, as mish as peshk, i cili nuk po zgjidh problemet e mëdha që po shtrohen para saj. Dhe ky është një rrezik shumë i madh. Ky është një rrezik jashtëzakonisht i madh. Atëherë, në qoftë se nuk funksionojnë institucionet, nuk funksionojnë ligjet, atëherë është e drejta e qytetarit që të kërkojë rrugë të tjera për funksionimin e demokracisë dhe garantimin e lirive dhe të drejtave të njeriut.

Flavio:  Zoti Gjata, le të bëjmë dhe një arsyetim të real-politikës .Presidenti Meta para pak ditësh denoncoi atë që ai e konsideroi tradhtinë e zotit Basha për çështjen e 13 Tetorit kur Partia Demokratike ndoshta mund të kishte ndihmuar në legjitimimin e asaj date duke u regjistruar për ato zgjedhje. A mendoni se ka ndikuar një ndërhyrje e tillë dhe një lojë në kulisa edhe tek vendimi i fundit i Gjykatës Kushtetuese?

Çlirim Gjata: Kaq në detaje unë s’mund ta them sepse edhe  si jurist unë duhet të kem prova për këtë që të them a ka pasur një marrëveshje… Por më lejoni ta diskutoj pak në këndvështrimin e atyre që ne kemi parë e çfarë dimë, çfarë kemi prekur. Dhe ne duhet të ishim regjistruar për datën 13 Tetor. Ky ka qenë një gabim, por gabim më i madh se ky ka qenë që ne, në qoftë se dogjëm mandatet dhe nuk hymë në zgjedhjet e 30 Qershorit, ishte fakti se ne nuk bënim zgjedhje me Edi Ramën dhe ishim betuar që ne duhet të rrëzonim Edi Ramën dhe vetëm me një qeveri teknike që garantonte zgjedhje të lira dhe të ndershme do të hynim në zgjedhje.

Mirëpo ne nuk i shkuam deri në fund kësaj. Kur ndërmerr aksione të mëdha politike si djegia e mandateve apo mos’hyrja në zgjedhje duhet t’i shkosh deri në fund ose ndryshe ke pasoja jashtëzakonisht të mëdha. Ke shkuar ti e kemi shkuar ne në fund siç ndodhi në këtë moment, sepse momenti që dogjëm mandatet dhe nuk i shkuam në fund e shkuam në zgjedhje me Edi Ramën (ne thamë që nuk shkojmë në zgjedhje me Edi Ramën dhe përfundimisht shkuam); bëmë marrëveshje - na e prishi marrëveshjen me ndryshimet kushtetuese,  nxori patronazhistët e prapë shkuam në zgjedhje dhe humbëm e tani po shikojmë se çfarë opozite kemi në parlament.

Kështu që në këndvështrimin e këtyre s’ka nevojë tani t’i hyjmë a kishte komplot apo s’kishte komplot, mjafton me kaq dhe le të themi se zoti Basha, drejtimi sotëm i PD-së ka dalë komplet nga rruga opozitare, ka humbur legjitimitetin për të drejtuar opozitën dhe ka humbur besueshmërinë dhe s’ka asnjë si të thuash të dhënë ose asnjë mundësi që opozita të fitojë zgjedhjet, të kthejë opozitën në pushtet, të përmbysë Edi Ramën në këto kushte që është. Prandaj duhet një ndryshim rrënjësor sa i takon Partisë Demokratike, rimbledhje e opozitarizmit dhe rihedhje në betejë kundër regjimit të Edi Ramës.

Dori: Le të kthehemi tek vendimi i Gjykatës Kushtetuese, se ky është një proces e sigurisht do të marrë rugën e tij.

Gjata: Më falni, po pa një proces të tillë nuk bëhet, se kërkon të gjitha procedurat, të gjitha nnërmarrjet e veta, nuk bëhet thjesht brenda një ditë.

Dori: Është folur e komentuar këto ditë me terminologji juridike etj. etj. Njerëzit duan të dinë diçka të thjeshtë lidhur me atë që ndodhi më 30 Qershor dhe vendimin e fundit të Gjykatës Kushtetuese. A është legjitimuar përsëritja e një fenomeni të tillë, pra në rast se në zgjedhjet e përgjithshme do të përfaqësohet vetëm një parti dhe nuk përfaqësohet asnjë parti tjetër, atëherë do të përsëritet i njejti proces, do të kemi të të njëjtën situatë? 

Çlirim Gjata:  Ky vendim legjitimon atë që në qoftë se të gjithë partitë nesër bashkohen dhe tregojnë me gisht mungesën e mundësisë së çdo kriteri për të bërë zgjedhje të lira dhe të ndershme, atëherë i bie që mjafton që një parti ose një grupim njerëzish të hyjë në zgjedhje, të mbajnë pushtetin. Kjo është “de facto” një monizëm, një dëmtim, një shkelje e rëndë e parimeve të sanksionuara në Kushtetutë për pluralizmin politik.

Dori: Një situatë e tillë mund të përsëritet dhe do të ishte legjitime apo jo?

Çlirim Gjata: Po, sipas vendimit të Gjykatës Kushtetuese do të ishte legjitime. Kjo është shumë e dëmshme, është jashtëzakonisht e dëmshme nesër sepse kjo qeveri siç e ka treguar zoti Rama, mund të bëjë 1001 gjëra duke filluar nga ndryshime ligjore kushtetuese e deri tek krijimi i grupeve të patronazhistëve, të krimit të organizuar, të oligarkëve e të mos i lërë asnjë hapësirë forcave opozitare, forcave progresiste që të fitojnë zgjedhjet. Mund të kenë mundësi thjesht formale për të hyrë në zgjedhje, po asnjë mundësi për të bërë zgjedhje sepse, mund të dalë lloj-lloj polici (më falni se ndoshta  po kaloj në vulgaritet), mund të dalin forca policore ose jopolicore e të pengojnë, të rrahin në rrugë kandidatët e opozitës dhe ti nuk tërhiqesh dot nga zgjedhjet! Vazhdo ti thotë ai, i kam legjitime! Janë shumë gjëra që Gjykata Kushtetuese nuk i ka dhënë zgjidhje. Prandaj po them, institucionet demokratike nuk po garantojnë demokraci. S’ka zgjidhje. Zgjidhja pastaj do të jetë tek qytetarët, do të kthehemi përsëri, do të kërkohet një lëvizje si në ’90-ën?! Se ç’kuptim ka ndryshe, si do të bëhet?!/ar.sh/SYRI.NET