Presidentja properëndimore e Moldavisë, Maia Sandu kërkon një mandat të dytë në zgjedhjet presidenciale të 20 tetorit, kur vendi do të mbajë gjithashtu një referendum për anëtarësimin në Bashkimin Evropian.

Ja një vështrim se çfarë është në rrezik.

CILAT JANË ÇËSHTJET NË MOLDAVI?

Moldavia është një republikë e vogël e Evropës Lindore me 2.5 milionë banorë, e vendosur midis Rumanisë dhe Ukrainës. Ajo ka një shumicë rumune-folëse dhe një pakicë të madhe rusisht-folëse, dhe që nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik është alternuar mes kurseve pro-perëndimore dhe pro-ruse.

Kampi pro-perëndimor ka qenë në krye të vendosmërisë, Sandu fitoi detyrën në vitin 2020 dhe partia e saj fitoi një shumicë në parlament vitin e ardhshëm. Qeveria e saj mbështet integrimin më të ngushtë me Perëndimin, duke përfshirë anëtarësimin në BE deri në vitin 2030. Ajo kundërshtoi fuqishëm pushtimin rus të Ukrainës në vitin 2022 dhe ka akuzuar Rusinë se kërkon rrëzimin e saj, gjë që Moska e mohon.

Gjatë luftimeve në Ukrainë, importet e gazit natyror rus janë kufizuar ndjeshëm, duke shkaktuar inflacion të lartë dhe duke e shtyrë qeverinë të kërkojë burime alternative të energjisë.

Moska ka gati 1,500 trupa të stacionuara në Transdnistria, një rajon i drejtuar nga separatistët pro-rusë, që u shkëputën nga kontrolli i qeverisë së Moldavisë në një luftë të shkurtër në vitet 1990.

PËR ÇFARË PO VOTOJNË MOLDAVËT?

Moldavia do të mbajë raundin e parë të votimit për president më 20 tetor. Nëse asnjë nga 11 kandidatët nuk fiton më shumë se 50% të votave, zgjedhjet do të shkojnë në balotazh më 3 nëntor.

Më vete, moldavët do të votojnë "po" ose "jo" më 20 tetor mbi një referendum mbi përcaktimin e anëtarësimit në BE, si një objektiv strategjik në kushtetutë.

ÇFARË PARASHIKOHET NGA SONDAZHET?

Një sondazh i CBS-AXA tregoi se Sandu ishte shumë përpara secilës prej 10 sfidueseve të saj me 36.1% mbështetje.

Dy kundërshtarët e saj kryesorë, sipas sondazhit, janë Alexandr Stoianoglo, një ish-prokuror i mbështetur nga Partia tradicionalisht pro-ruse e Socialistëve, me 10.1% mbështetje, dhe Renato Usatii, një ish-kryetar bashkie i qytetit verior të Baltit, me 7.5%. .

Sondazhi i CBS-AXA thotë se 63% e moldavëve mbështesin bashkimin me BE.

ÇFARË ËSHTË NË ROKË?

Megjithëse zgjedhjet mund të shkojnë në një raund të dytë, Sandu duket se do të fitojë një mandat të ri dhe do të vazhdojë kursin e saj pro-perëndimor, duke kryer reforma dhe duke fituar financimin perëndimor.

Një rezultat më i dobët se sa pritej mund ta vendosë Partinë e saj të qendrës së djathtë të Veprimit dhe Solidaritetit në një bazë të lëkundur në zgjedhjet parlamentare të vitit të ardhshëm, kur shumica e saj mund të jetë në rrezik.

Opozita e ka kritikuar referendumin, si një marifet që synon të nxisë fushatën presidenciale të Sandu. Disa kandidatë që thonë se mbështesin anëtarësimin në BE në parim, po u bëjnë thirrje votuesve ose të bojkotojnë votimin ose të votojnë "jo".

Një votë "jo" do të ishte një goditje për reputacionin politik të Sandu, por nuk do të ishte detyruese.

PO AKUZIMET PËR NDËRHYRJE RUSE?

Qeveria vitet e fundit ka denoncuar ndërhyrjen e vazhdueshme ruse në punët e Moldavisë, ndërsa Moska ka akuzuar Sandu dhe ekipin e saj për nxitjen e "rusofobisë".

Më 4 tetor, policia tha se grupet kriminale me mbështetjen ruse kishin për qëllim të prishnin votimin, me veprime deri në një përpjekje për të kapur institucionet shtetërore.

Këtë muaj, shefi i policisë kombëtare akuzoi Moskën për kanalizimin e 15 milionë dollarëve në shtator, përmes rrjetit të një biznesmeni pro-rus në mërgim, Ilan Shor, për të korruptuar më shumë se 130 mijë moldavë për të votuar kundër referendumit dhe për kandidatët miqësorë me Rusinë. Shor, i cili ka ofruar të paguajë këdo që voton kundër integrimit evropian, ka thënë se shuma reale është më shumë se 15 milionë dollarë, se fondet janë nga biznesi i tij, jo nga Rusia dhe se nuk përbën ryshfet./ Reuters.