Turistët që shijojnë pamjet e kartolinave të liqeneve të Lucernit, Thun ose Liqenit Neuchatel mund të habiten kur të mësojnë se çfarë fshihet nën ato ujëra të pacenuara alpine.

Për vite të tëra, ushtria zvicerane i përdori liqenet si vendgrumbullim të municioneve të vjetra, duke besuar se ato mund të hidheshin në mënyrë të sigurt atje. Vetëm në liqenin e Lucernit vlerësohet se ka rreth 3,300 ton municione dhe 4,500 ton në ujërat e Neuchatel, të cilat forcat ajrore zvicerane i përdorën për praktikën e bombardimeve deri në vitin 2021.

Disa municione janë në thellësi nga 150 deri në 220 metra, por të tjerët në liqenin Neuchatel janë vetëm gjashtë ose shtatë metra nën sipërfaqe. Tani, departamenti zviceran i mbrojtjes po ofron 50,000 franga (45,000 £) në para për idenë më të mirë për ta nxjerrë atë. Tre idetë më të mira për një zgjidhje të sigurt dhe mjedisore për të tërhequr municionin do të ndajnë çmimin - por operacioni i shpëtimit pritet të kushtojë miliarda.

Rrezik i dyfishtë

Fakti që kaq shumë raunde u hodhën në liqenet zvicerane - Brienz është një tjetër prej tyre - është i njohur për dekada, megjithëse njerëzit kanë bërë pyetje në lidhje me sigurinë kohët e fundit.

Gjeologu zviceran në pension Marcos Buser, i cili këshilloi qeverinë për këtë temë, shkroi një punim kërkimor dhjetë vjet më parë duke paralajmëruar për rreziqet e deponive. Municioni paraqet dy rreziqe, tha ai. Së pari, pavarësisht se është nën ujë, ekziston rreziku i shpërthimit, sepse në shumë raste "ushtria nuk i ka hequr siguresat para se të hidhte municionet".

Pastaj është ndotja e ujit dhe e tokës - ekziston një shans real që TNT shumë toksik mund të ndotë ujin e liqenit dhe sedimentin.

Qeveria zvicerane pranon se faktorët duke përfshirë dukshmërinë e dobët, hekurin magnetik dhe peshën individuale të municioneve "paraqesin sfida të mëdha për rikuperimin e municioneve miqësore me mjedisin".

Një vlerësim i teknikave të mundshme të rikuperimit në vitin 2005 tregoi se të gjitha zgjidhjet e propozuara për rikuperimin e municioneve paraqisnin rreziqe të rënda për ekosistemet e ndjeshme të liqeneve.

Historia e problemeve

Nuk është hera e parë që ushtria e Zvicrës është shfaqur disi e pakujdesshme me municionet e saj.

Fshati alpin i Mitholz pësoi një shpërthim masiv në vitin 1947, kur 3000 ton municione që ushtria kishte ruajtur në malin me pamje nga fshati shpërtheu.

Nëntë njerëz u vranë dhe fshati u shkatërrua. Shpërthimi madje u dëgjua 160 kilometra (100 milje) larg në Cyrih.

Tre vjet më parë, ushtria zbuloi se 3,500 ton municione të pashpërthyera që mbetën ende të varrosura në mal nuk ishin të sigurta në fund të fundit dhe tha se do të hiqej.

Për banorët e Mitholz-it kjo do të thoshte të largoheshin nga shtëpia deri në një dekadë ndërsa po zhvillohej operacioni i pastrimit.

Ka pasur gjithashtu skandale në lidhje me strategjinë e mbrojtjes neutrale të Zvicrës në Luftën e Ftohtë për të minuar urat dhe tunelet e saj kundër një pushtimi. Disa ura duhej të çminoheshin shpejt, sepse automjetet moderne të mallrave të rënda rrezikonin të shkaktonin një shpërthim.

Fshati i qetë zviceran përballë një bombe me sahat

Në vitin 2001, 11 njerëz vdiqën në tunelin Gotthard, një nga rrugët kryesore të transportit të Evropës nga veriu në jug, kur një zjarr shpërtheu pas një përplasjeje midis dy kamionëve.

Sasi të mëdha eksplozivi - që nuk përfshiheshin në shpërthim - ishin ende të ruajtura në një depo afër grykës së tunelit dhe pasi oficerët e zjarrfikësve shuan me sukses zjarrin, ushtria mbërriti, me pajisje për asgjësimin e bombave në dorë.

Dhe këtë javë, ushtria zbuloi se raportet nga civilët që gjenin mjete të pashpërthyera jashtë në fshatin zviceran u rritën me 12% vitin e kaluar (në 2022).

Edhe në akullnajat, tani duke u tërhequr mes ndikimeve të ndryshimeve klimatike, shkrirja e akullit po zbulon municionet e shpenzuara dhe të gjalla të mbetura nga trajnimi në malet e larta që u zhvilluan dekada më parë.

Është një trashëgimi e strategjisë mbrojtëse të 'neutralitetit të armatosur' të Zvicrës - mbajtja e një ushtrie të madhe milicie (të gjithë zviceranëve u kërkohet të kryejnë shërbimin ushtarak) e cila trajnon trupat e saj pothuajse tërësisht brenda vendit me popullsi të dendur.

E gjatë dhe e kushtueshme

Detyra për të hequr municionet nga liqenet e Zvicrës pritet të jetë e gjatë dhe e ndërlikuar. Por së pari, dikush duhet të dalë me një plan të zbatueshëm se si t'i nxjerrë ato.

Ndërsa disa ankohen se ushtria duhet të kishte menduar për këtë gjatë hedhjes, për dekada këshilla nga gjeologët për ushtrinë ishte se praktika ishte e sigurt.

Gjuetia është në kërkim për zgjidhje. Pas apelit të departamentit të mbrojtjes zvicerane, publiku mund të paraqesë idetë e tyre deri në shkurt të vitit të ardhshëm, kur ato do të gjykohen në mënyrë anonime nga një panel ekspertësh.

Tre fituesit do të shpallen prillin e ardhshëm.

Qeveria tha: "Nuk është planifikuar të zbatohen menjëherë hyrjet e paraqitura, por ato mund të shërbejnë si bazë për sqarime të mëtejshme ose për nisjen e projekteve kërkimore".

Z. Buser sugjeron t'i drejtoheni Britanisë së Madhe, Norvegjisë ose Danimarkës për këshilla duke pasur parasysh përvojën e tyre në trajtimin e rrënojave të kohës së luftës që përmbajnë armë të pashpërthyera.

Pra, a do të ofrojë ai ndonjë ide? "Jo, unë jam shumë i vjetër tani ... por nëse ata kanë nevojë për ndonjë këshillë, unë do të jem i kënaqur ta jap."/ BBC - Syri.Net