Nga Will Grant, BBC

Ismael 'El Mayo' Zambada është një nga emrat më famëkeq në historinë e luftës së drogës, sinonim i fuqisë së frikshme dhe ndikimit gërryes të kartelit më të rëndësishëm të drogës në botë.

I fundit i një gjenerate origjinale të liderëve të kartelit të drogës, ai krijoi Kartelin Sinaloa së bashku me Joaquin 'El Chapo' Guzman nga ajo çfarë kishte mbetur nga Karteli Guadalajara pasi u shpërbë në vitin 1989.

Por ndryshe nga partneri i tij famëkeq, i cili u burgos dy herë dhe u arratis, El Mayo ishte në gjendje t'i shmangej kapjes për rreth 35 vjet. Deri tani.

Autoritetet amerikane e arrestuan atë të enjten në El Paso, Teksas. Ai është deklaruar i pafajshëm që tani për akuza të shumta në gjykatën federale në Teksas.

Ai u josh në SHBA si pjesë e një operacioni të përpunuar, të organizuar nga djali i ish-partnerit të tij, El Chapo.

Joaquin Guzman Lopez, një nga trashëgimtarët e El Chapo-s, u arrestua së bashku me Zambada-n, duke e shtyrë atë të besonte se po udhëtonte në veri të Meksikës për të parë vendet e mundshme për pista ajrore klandestine.

“A jeni i shqetësuar se mos ju arrestojnë?” u pyet Zambada në vitin 2010 nga gazetari i ndjerë meksikan, Julio Scherer García, i cili kishte udhëtuar thellë në male për një intervistë të paprecedentë me bosin e drogës.

“Ideja e burgosjes më shkakton panik,” u përgjigj ai. “Nuk jam i sigurt se kam atë që duhet për të vrarë veten. Do të doja të mendoja se do e bëj dhe se do të merrja jetën time.”

Megjithatë, kur erdhi puna, ai ose nuk kishte mjete ose mundësi.

Për dikë që ka treguar kaq kujdes gjatë kaq shumë vitesh, duket e jashtëzakonshme që Zambada u mashtrua në moshën 76-vjeçare. Ndoshta do të duhej gjithmonë diçka unike për ta parë atë në paraburgim.

“Nuk më habit fakti që Zambada nuk shkoi me dëshirë,” thotë Mike Vigil, një ish-agjent i DEA. “Ai është në të 70-at, me shëndet të dobët dhe kishte thënë se burgu ishte frika e tij më e madhe”.

Arrestimet – dhe marrëveshja e mundshme për pranimin e fajësisë mes djemve të El Chapo-s, të njohur si Los Chapitos, me qeverinë amerikane – shtrojnë pyetjen se kush do të marrë kontrollin e kartelit Sinaloa.

Pasi El Chapo Guzman u arrestua dhe u ekstradua në SHBA në vitin 2016, filloi një raund gjakderdhjeje pasi fraksionet rivale luftuan për kontrollin e territorit, si dhe luftuan bandat kundërshtare të drogës që ndjenin dobësi.

Akoma më tronditëse dhe më e dhunshme ishte përgjigja e ‘ushtarëve’ të kartelit Sinaloa kur udhëheqësi i tyre, Ovidio Guzman Lopez, u arrestua në tetor 2019.

Pasi ai u arrestua, qindra persona të armatosur zbritën në qytetin e Culiacan dhe hapën zjarr ndaj objektivave civilë, policorë dhe ushtarakë me armë të kalibrit 50 dhe raketahedhës. Përfundimisht, autoritetet e dorëzuan Ovidio Guzman përsëri te njerëzit e tij për t'i dhënë fund luftimeve.

Më vonë ai u arrestua sërish, u ekstradua dhe aktualisht është në pritje të gjykimit në një burg amerikan.

Mike Vigil mendon se një shpërthim i ngjashëm dhune, i cili u bë i njohur si Culiacanazo, mund të shmanget këtë herë:

“Karteli Sinaloa ka një stol shumë të fortë liderësh të mundshëm që mund të marrin përsipër drejtimin, duke përfshirë vëllanë e El Chapo-s,” thotë ai.

Në fakt, z. Vigil argumenton se “Strategjia e Mbretit” - që fokusohet në rrëzimin e liderëve individualë të kartelit - është rrallë e suksesshme.

“Nën administrimin e (presidentit të atëhershëm meksikan Felipe) Calderon, ajo tentonte vetëm të krijonte konflikte të brendshme brenda karteleve që më pas çonin në gjakderdhje.”

Nëse kjo ndodh këtë herë, sugjeron ish-agjenti i DEA-s, Mike Vigil, “fituesi i vetëm do të ishte rivalët e tyre, Karteli i Gjeneratës së Re Jalisco (CJNG)”.

Thënë kështu, momentet e vakuumeve të mundshme të pushtetit si ky janë thellësisht të paparashikueshme. Autoritetet meksikane kanë dërguar që tani forca shtesë në shtetin e Sinaloas përpara çdo shpërthimi të dhunës.

Pyetja tjetër e qartë lidhur me arrestimin e Zambada-s është: pse tani?

Operacioni ishte planifikuar për muaj të tërë. Megjithatë, disa raporte thonë se kishte edhe një element oportunist në të. Kur elementët e ndryshëm që qëndronin pas kësaj skeme dukej se po bashkoheshin, pavarësisht nga disa skepticizëm midis autoriteteve amerikane, ata përfundimisht vendosën se nuk kishin asgjë për të humbur duke e provuar atë.

Arsyeja më e madhe pas kohës, megjithatë, u zbulua nga fjalët e Prokurorit të Përgjithshëm të SHBA, Merrick Garland, në një video-mesazh që konfirmonte arrestimet:

“Fentanili është kërcënimi më vdekjeprurës me të cilin është përballur ndonjëherë vendi ynë”, tha ai duke premtuar se departamenti i drejtësisë amerikane “nuk do të pushojë derisa çdo lider i kartelit, anëtar dhe bashkëpunëtor i vetëm përgjegjës për helmimin e komuniteteve tona të mbahet përgjegjës”.

Mbidozat e fentanilit janë tani shkaku kryesor i vdekjes për amerikanët e moshës 18 deri në 45 vjeç. Është një statistikë marramendëse dhe që ndoshta ka fokusuar mendjet në administratën Biden, veçanërisht në një vit zgjedhor.

Si Los Chapitos ashtu edhe El Mayo kanë bërë miliarda nëpërmjet fentanilit, i cili është i lehtë për t'u prodhuar dhe transportuar pa pasur nevojë për plantacione të mëdha koka në Ande si me prodhimin e kokainës.

Ekspertët thonë se mbyllja e kontrabandës së fentanilit është praktikisht e pamundur. Është thjesht shumë fitimprurëse për kartelet dhe shumë e copëtuar në peizazhin modern të luftës së drogës në Meksikë.

Megjithatë, autoritetet ligjore në SHBA dëshirojnë të dëmtojnë kartelet që e prodhojnë atë, të zvogëlojnë ndikimin e tyre dhe, kudo që të jetë e mundur, të shpërbëjnë udhëheqjen e tyre.

Kapja e El Mayo Zambada – edhe pse në plakje, me shëndet të dobët dhe i kapur në një kryqëzim të dyfishtë – do të mbetet gjithmonë një pjesë kyçe e kësaj strategjie.