Bangladeshi është në trazira.

Protestat në rrugë nuk janë gjë e re për këtë komb të Azisë Jugore me 170 milionë banorë, por intensiteti i demonstratave të javës së kaluar është përshkruar si më i keqi që mbahet mend. Më shumë se 100 njerëz kanë vdekur nga dhuna, me më shumë se 50 të vrarë vetëm të premten. Qeveria ka vendosur një ndërprerje të paprecedentë të komunikimit, duke mbyllur internetin dhe duke kufizuar shërbimet telefonike. Ajo që filloi si protestë paqësore në kampuset universitare tani është shndërruar në trazira mbarëkombëtare.

Mijëra studentë universitarë janë zemëruar prej javësh kundër një sistemi kuotash për vendet e punës në qeveri. Një e treta e vendeve të punës në sektorin publik janë të rezervuara për të afërmit e veteranëve nga lufta e vendit për pavarësi nga Pakistani në vitin 1971. Studentët argumentojnë se sistemi është diskriminues dhe kërkojnë rekrutim me meritokraci. Koordinatorët e protestës thonë se policia dhe krahu studentor i Ligës Awami qeverisëse, e njohur si Liga Chhatra e Bangladeshit, kanë përdorur forcë brutale kundër demonstruesve paqësorë, duke shkaktuar zemërim të gjerë. Qeveria i mohon këto akuza.

"Nuk janë më studentë, duket se njerëz nga të gjitha sferat e jetës i janë bashkuar lëvizjes së protestës," thotë për BBC dr Samina Luthfa, asistente profesore e sociologjisë në Universitetin e Dhakës. Protestat kanë qenë prej kohësh. Megjithëse Bangladeshi është një nga ekonomitë me rritje më të shpejtë në botë, ekspertët theksojnë se rritja nuk është përkthyer në vende pune për të diplomuarit universitarë. Vlerësimet sugjerojnë se rreth 18 milionë të rinj nga Bangladeshi po kërkojnë punë. Të diplomuarit nga universitetet përballen me shkallë më të lartë të papunësisë sesa bashkëmoshatarët e tyre më pak të arsimuar. Bangladeshi është bërë një qendër energjike e eksporteve të veshjeve të gatshme. Vendi eksporton rreth 40 miliardë dollarë veshje në tregun global. Sektori punëson më shumë se katër milionë njerëz, shumë prej tyre gra. Por punët në fabrikë nuk janë të mjaftueshme për brezin e ri aspirues.

Nën sundimin 15-vjeçar të kryeministres Sheikh Hasina, Bangladeshi është transformuar duke ndërtuar rrugë të reja, ura, fabrika dhe madje edhe një hekurudhë metroje në kryeqytetin Dhaka. Të ardhurat e saj për frymë janë trefishuar në dekadën e fundit dhe Banka Botërore vlerëson se më shumë se 25 milionë njerëz janë nxjerrë nga varfëria në 20 vitet e fundit. Por shumë thonë se një pjesë e kësaj rritjeje po i ndihmon vetëm ata që janë afër Awami League të zonjës Hasina. Dr Luthfa thotë: "Ne jemi dëshmitarë të një korrupsioni të madh. Sidomos në mesin e të afërmve me partinë në pushtet. Korrupsioni ka vazhduar për një kohë të gjatë pa u ndëshkuar".

Rrjetet sociale në Bangladesh në muajt e fundit janë mbizotëruar nga diskutimet rreth akuzave për korrupsion kundër disa prej ish-zyrtarëve të lartë të zonjës Hasina, duke përfshirë një ish shef ushtrie, ish-shef policie, oficerë të lartë taksash dhe zyrtarë të rekrutimit shtetëror. Zonja Hasina javën e kaluar tha se po merrte masa kundër korrupsionit dhe se ky ishte një problem i kahershëm. Gjatë të njëjtës konferencë për shtyp në Dhaka, ajo tha se kishte ndërmarrë veprime kundër një asistenti familjar, ose argat, pasi ai dyshohet se grumbulloi 34 milionë dollarë.

"Ai nuk mund të lëvizë pa helikopter. Si ka fituar kaq shumë para? Unë kam marrë masa menjëherë pasi e kam ditur këtë."

Ajo nuk e identifikoi individin.

Reagimi i mediave të Bangladeshit ishte se kaq shumë para mund të ishin grumbulluar vetëm përmes lobimit për kontratat qeveritare, korrupsionit ose ryshfetit.

Komisioni kundër korrupsionit në Bangladesh ka nisur një hetim ndaj ish-shefit të policisë Benazir Ahmed, dikur shihej si një aleat i ngushtë i zonjës Hasina, për grumbullimin e miliona dollarëve, gjoja përmes mjeteve të paligjshme. Ai i mohon akuzat. Ky lajm nuk u ka shpëtuar njerëzve të thjeshtë në vend, të cilët po përballen me rritjen e kostos së jetesës.

Përveç akuzave për korrupsion, shumë aktivistë të të drejtave theksojnë se hapësira për veprimtari demokratike është zvogëluar gjatë 15 viteve të fundit. "Për tre zgjedhje radhazi, nuk ka pasur një proces të besueshëm të votimit të lirë dhe të drejtë," tha për BBC Meenakshi Ganguly, drejtor i Azisë Jugore në Human Rights Watch.

"[Zonja Hasina] ndoshta e ka nënvlerësuar nivelin e pakënaqësisë që njerëzit kishin për t'iu mohuar e drejta më themelore demokratike për të zgjedhur liderin e tyre," tha zonja Ganguly.

Opozita kryesore, Partia Nacionaliste e Bangladeshit (BNP) bojkotoi zgjedhjet në 2014 dhe 2024 duke thënë se zgjedhjet e lira dhe të ndershme nuk ishin të mundshme nën zonjën Hasina dhe se ata donin që zgjedhjet të mbaheshin nën një administratë të përkohshme neutrale.

Zonja Hasina e ka refuzuar gjithmonë këtë kërkesë.

Grupet e të drejtave thonë gjithashtu se më shumë se 80 njerëz, shumë prej të cilëve kritikë të qeverisë, janë zhdukur në 15 vitet e fundit dhe se familjet e tyre nuk kanë asnjë informacion për ta. Qeveria akuzohet për mbytje të mospajtimit dhe medias, mes shqetësimeve më të gjera se Sheikh Hasina është bërë gjithnjë e më autokrate gjatë viteve. Por ministrat i mohojnë akuzat.

"Zemërimi kundër qeverisë dhe partisë në pushtet janë grumbulluar për një kohë të gjatë", thotë dr Luthfa. "Njerëzit po tregojnë zemërimin e tyre tani. Njerëzit nisin të protestojnë nëse nuk u mbetet asnjë mundësi." Ministrat e zonjës Hasina thonë se qeveria ka treguar përmbajtje ekstreme pavarësisht nga ato që ata i përshkruajnë si veprime provokuese nga protestuesit. Ata thonë se demonstratat janë infiltruar nga opozita e tyre politike dhe nga partitë islamike, të cilat ata thonë se iniciuan dhunën.

Ministri i ligjit Anisul Huq tha se qeveria ishte e hapur për të diskutuar çështjet. "Qeveria u është drejtuar studentëve protestues. Kur ka një argument të arsyeshëm, ne jemi të gatshëm të dëgjojmë," tha zoti Huq për BBC në fillim të kësaj jave. Protestat e studentëve janë ndoshta sfida më e madhe me të cilën është përballur zonja Hasina që nga janari 2009. Mënyra se si do të zgjidhen do të varet nga mënyra se si ajo i trajton trazirat dhe, më e rëndësishmja, se si ajo trajton zemërimin në rritje të publikut./BBC - Syri.net