Uashington  -E.O. Wilson, një natyralist amerikan i quajtur Darvini i ditëve moderne, interesi i të cilit për milingonat e çoi në përfundime se natyra njerëzore drejtohej nga gjenetika dhe jo nga kultura, vdiq të dielën në moshën 92-vjeçare, tha fondacioni i tij.

Krahas natyralistit britanik David Attenborough, Wilson u konsiderua si një nga autoritetet kryesore në botë për historinë natyrore dhe ruajtjen e historisë dhe konservimit natyror.

"E.O. Wilson thirrej "trashëgimtari natyror i Darvinit" dhe njihej me dashuri si "njeriu milingonë" për punën e tij pioniere si entomolog," shkroi fondacioni. Fondacioni nuk e përmendi shkakun e vdekjes, por tha se një nderim për jetën e tij ishte planifikuar për vitin 2022.

Përveç punës novatore në evolucionin dhe entomologjinë, në vitet e tij të mëvonshme Wilson udhëhoqi një fushatë për të bashkuar komunitetet shkencore dhe fetare në një çift të çuditshëm që ai mendoi se ishte shansi më i mirë për të ruajtur Tokën.

Wilson prezantoi pikëpamjet e tij në mbi 30 libra, dy prej të cilëve - "On Human Nature" në 1979 dhe "The Ants" në 1991 – që  fituan çmimet Pulitzer për kategorinë jo-fiction. Stili i tij i të shkruarit ishte shumë më elegant sesa mund të pritej nga një shkencëtar.

Ai madje u fut në trillime - edhe pse ai i qëndroi një teme për të cilën dinte shumë - në vitin 2010 me "Anthill", një roman i moshës madhore për një djalë nga Alabama që përpiqet të shpëtojë tokat kënetore.

Ndër veprat më të diskutueshme të Wilson-it ishte "Sociobiology: The New Synthesis" e vitit 1975, në të cilën ai shkroi se e gjithë sjellja njerëzore ishte produkt i paracaktimit gjenetik, jo i përvojave të mësuara. Duke dalë në favor të natyrës njerëzore në vend të edukimit, ai ndezi një furtunë kritikash, me kundërshtarët e tij më të ashpër që e akuzuan atë si racist dhe seksist.

Një protestues hodhi ujë mbi wilson ndërsa ai po fliste në një konferencë ndërsa të tjerët brohorisnin, "Wilson, je i lagur i gjithi". Ishte, tha Ëilson më vonë, një çështje krenarie për të që ai ishte i gatshëm të ndiqte të vërtetën shkencore pavarësisht sulmeve të tilla.

Ai u rrit si një baptist që lexonte Biblën, por u largua nga kisha ndërsa studionte evolucionin. Wilson më vonë do ta përshkruante veten si një "deist provizor" - si dikush që ishte i gatshëm "të pranonte mundësinë që ekzistonte një lloj force inteligjente përtej kuptimit tonë aktual".

Ai arriti të lidhë shkencën dhe fenë së bashku në librin e tij të vitit 2006 "Krijimi: Një thirrje për të shpëtuar jetën në tokë", një seri letrash shkruar për një predikues imagjinar Baptist në ndjekje të një aleance ekologjike për të shpëtuar Tokën.

NDRYSHIMET NEVOJITEN PËR TE MENAXHUAR PLANETIN

Në një fjalim të fillimit të vitit 2011 në Universitetin e Karolinës së Veriut, Wilson argumentoi se njerëzimi duhej të bënte ndryshime në mënyrën se si e menaxhoi planetin. "Ne kemi emocione të epokës së gurit, institucione mesjetare dhe teknologji të ngjashme me perënditë," tha ai.

Wilson dikur tha se shkatërrimi i një pylli tropikal për përfitime ekonomike ishte si djegia e një pikture të Rilindjes për të gatuar një vakt.

Ai fitoi Medaljen Kombëtare të Shkencës, nderin më të lartë të shkencës amerikane, si dhe dhjetëra çmime të tjera. Në vitin 1995, revista Time e renditi atë në mesin e 25 amerikanëve më me ndikim.

Edward Osbourne Wilson lindi më 10 qershor 1929, në Birmingham, Alabama. Pasi prindërit e tij u divorcuan, Wilson pati një fëmijëri nomade me të atin, një kontabilist alkoolik i cili më vonë do të bënte vetëvrasje dhe lëvizjet e shpeshta e bënë të vështirë për të të krijonte miqësi të qëndrueshme.

Si rezultat, Wilson filloi të mendonte për natyrën si shoqëruesin e tij të preferuar dhe ai kaloi orë të tëra duke ecur në pyje, përrenj dhe këneta, duke vëzhguar jetën e egër. 

Një aksident peshkimi në fëmijëri e çoi Wilson në myrmekologji, në studimin e milingonave. Një pendë peshku i preu syrin, duke e lënë shikimin e tij aq të dëmtuar sa nuk mund të vëzhgonte kafshë më të mëdha nga larg. Në vend të kësaj, ai u përqendrua në krijesa më të vogla që mund t'i studionte nga afër.

Wilson ishte 13 vjeç dhe jetonte në Alabama kur ai u vlerësua për zbulimin e kolonisë së parë të milingonave të zjarrit të importuara në Shtetet e Bashkuara, sipas Harvard Gazette. Më vonë ai bëri një zbulim tjetër të rëndësishëm për milingonat, duke vërtetuar se ato përdornin sekretimet e feromoneve për të komunikuar.

Wilson u diplomua në Universitetin e Alabamës dhe mori një doktoraturë në Universitetin e Harvardit, ku dha mësim për disa dekada.

Në vitin 2005, Fondacioni i Biodiversitetit E.O.Wilson  u krijua në emër të tij për të avancuar konservimin dhe në 2008 Wilson realizoi një ëndërr kur Enciklopedia e Jetës https://eol.org doli në internet, një faqe interneti e ngjashme me Wikipedia, e krijuar për të dokumentuar të gjitha 1.9 milionë speciet e gjalla në Tokë. Një dokumentar për jetën e tij, "Trashëgimtari natyror i Darvinit" u realizua gjithashtu atë vit.

Wilson dhe gruaja e tij, Irene, jetonin në Lexington, Massachusetts. Ai kishte një vajzë, Katerinën.