Nga Jonathan Pano

Ndërsa Shqipëria zbardh rezultatet e shumëpritura të Censit të Popullsisë dhe Banesave 2023, një valë shqetësimi dhe dyshimi po përhapet mes qytetarëve dhe analistëve. Pretendimet për teknologji të avancuar dhe monitorim në kohë reale tingëllojnë mbresëlënëse, por a është ky cens vërtet një pasqyrë e besueshme e realitetit shqiptar, apo thjesht një përpjekje për të maskuar të vërtetën e hidhur? Mospërputhjet e mëdha dhe anomalitë e dukshme në të dhënat e reja ngrejnë pyetje serioze dhe kërkojnë një shqyrtim të thelluar. A është ky cens një vegël manipulimi apo një përpjekje e dështuar për transparencë? Le t’i hedhim një sy më nga afër.

Anomali Demografike
Censi raportoi një popullsi totale prej 2,402,113, një rënie e madhe nga 2,821,977 e regjistruar në vitin 2011. Kjo ulje prej rreth 420,000 njerëzish pretendohet të pasqyrojë ndikimin dramatik të emigracionit dhe niveleve të ulëta të lindshmërisë. Megjithatë, shkalla e krizës së vazhdueshme të emigracionit të Shqipërisë tregon që popullsia aktuale ështe edhe më e ulët. Emigrimi i mijëra shqiptarëve në mënyre legale dhe ilegage drejt vendeve te BE, Anglisë, Amerikës, dhe vendeve të tjera paraqet një sfidë të madhe për të marrë një numër të saktë të popullsisë rezidente nga vetë INSTAT.
Censi gjithashtu raporton një raport gjinor prej 98.2 meshkuj për çdo 100 femra, një devijim i rëndësishëm nga raporti 2011. Kjo anomali ngre pyetje mbi saktësinë e raportimit gjinor dhe problemet e mundshme në mbledhjen e të dhënave. Devijimi nga normat globale mund t'i atribuohet normave të larta të emigracionit të meshkujve, duke lënë një numër disproporcionale femrash pas.
Një tjetër mospërputhje e dukshme është plakja e popullsisë. Pjesa e individëve të moshës 65 vjeç e lart është rritur në 19.7%, nga 11.3% në vitin 2011. Mosha mesatare është rritur nga 35.3 vjeç në vitin 2011 në 42.5 vjeç në vitin 2023, duke treguar një prirje të qartë drejt një popullsie më të vjetër. Kjo mund të jetë për shkak të dy arsyeve kryesore: e para, largimi masiv i të rinjve nga vendi, duke çuar në një rritje të përqindjes së të moshuarve dhe të moshës mesatare; e dyta, shkalla e kësaj rritjeje sugjeron gabime të mundshme në raportimin e moshës ose manipulim të të dhënave për t'iu përshtatur narrativave të caktuara.

Mospërputhje në Banesa
Një nga gjetjet më të habitshme është mospërputhja midis numrit të familjeve dhe banesave të banuara. Censi raporton 755,950 familje, një rritje nga 722,262 në vitin 2011, megjithatë ai gjithashtu tregon një numër të konsiderueshëm banesash të pabanuara. Përqindja e shtëpive bosh arrin në 32.9%. Kjo ngre pyetjen: pse ka më shumë familje se banesa të banuara? Një disparitet i tillë sugjeron ose një llogaritje të gabuar ose një krizë më të thellë dhe të pazgjidhur të banimit.

Arsimi dhe Treguesit Ekonomikë
Të dhënat mbi arritjet arsimore gjithashtu kërkojnë shqyrtim. Censi pretendon se shkalla e arritjeve në arsimin e lartë është dyfishuar nga 10.7% në vitin 2011 në 20.2% në vitin 2023. Ndërsa kjo mund të reflektojë përmirësime të vërteta, rritja e shpejtë duket tepër optimiste, veçanërisht duke pasur parasysh sfidat ekonomike të Shqipërisë dhe emigrimin e individëve të arsimuar në kërkim të mundësive më të mira jashtë vendit. Për më tepër, Banka Botërore raporton se 25.8% e të rinjve shqiptarë nuk janë në arsim, punësim ose trajnim, një kontrast i fortë me pretendimet e censit për përparimin arsimor.

Të Dhëna Kontradiktore të Emigracionit
Të dhënat nga Eurostat paraqesin një pamje të zymtë të krizës së emigracionit të Shqipërisë, duke vënë në pikëpyetje më tej besueshmërinë e Censit 2023. Sipas këtyre burimeve:
- 478,245 shqiptarë kanë emigruar ligjërisht midis 2014 dhe 2023.
- 191,670 shqiptarë kanë kërkuar azil në vendet e BE-së gjatë të njëjtës periudhë.
- 311,650 shqiptarë po qëndrojnë ilegalisht në vendet e BE-së.
- Vetëm në vitin 2022, 12,301 shqiptarë mbërritën në Mbretërinë e Bashkuar përmes varkave të vogla, një rritje e madhe nga 50 në vitin 2020 dhe 800 në 2021.
- Zyra e Brendshme e Mbretërisë së Bashkuar raportoi se shqiptarët janë grupi më i madh që hyn ilegalisht në vend, duke kaluar të gjitha kombësitë e tjera.
Këto shifra kundërshtojnë fuqishëm të dhënat e censit, duke sugjeruar një nënraportim të konsiderueshëm të emigracionit dhe një përfaqësim të gabuar të popullsisë aktuale.

Censi Nuk Mund ta Fshehë të Vërtetën
Censi Shqiptar 2023 duhet të interpretohet me kujdes të madh. Ndryshimet e mëdha socio-ekonomike, potenciali për manipulim të të dhënave dhe gabimet metodologjike të brendshme e bëjnë të qartë se ky cens nuk është i besueshëm. Ndërsa Shqipëria përballet me sfidat e saj demografike dhe ekonomike, politikëbërësit dhe analistët duhet të shikojnë përtej të dhënave të censit. Indikatorët alarmantë nga burime të ndryshme të besueshme theksojnë se censusi nuk mund të mbulojë shpopullimin e dukshëm dhe vështirësitë socio-ekonomike të Shqipërisë. Të rinjtë po largohen me shumicë dhe shumë të tjerë duan të ndjekin të njëjtën rrugë.
Eksodi i gjeneratës së re është I dukshëm, me statistika që tregojnë një pjesë të konsiderueshme të të rinjve shqiptarë që nuk janë në arsim, punësim ose trajnim. Për më tepër, sektori i kujdesit shëndetësor nuk është i imunizuar, me 22% të mjekëve që kanë lënë vendin, duke përkeqësuar rrjedhjen e trurit dhe duke lënë një hendek të rëndësishëm në shërbimet thelbësore. Këto trende tregojnë një çështje më të gjerë dhe më kritike që censusi nuk arrin të trajtojë në mënyrë adekuate ose ndoshta edhe e maskon qëllimisht.
Shpopullimi i Shqipërisë është një fakt që censusi nuk mund ta fshehë. Është e qartë se të rinjtë shqiptarë po largohen, dhe edhe më shumë duan të largohen. Veprimi i menjëhershëm është i nevojshëm për të adresuar këto çështje përmes metodave të mbledhjes së të dhënave të sakta dhe transparente. Pa masa të tilla, besueshmëria e censuseve të ardhshme do të mbetet në pikëpyetje dhe rënia demografike e Shqipërisë do të vazhdojë pa kontroll.
E ardhmja e vendit mbetet në rrezik!