Si tensionet në Lindjen e Mesme po nxisin paqëndrueshmërinë e tregut të naftës

Sulmi raketor i Iranit ndaj Izraelit ka rritur rrezikun gjeopolitik në Lindjen e Mesme, duke bërë që çmimet globale të naftës të rriten mes frikës për ndërprerje të furnizimit.

Çmimet e naftës së papërpunuar në SHBA u rritën me rreth 5 për qind të enjten, duke postuar një seancë të tretë radhazi të fitimeve. Çmimet vazhduan të rriteshin të premten dhe ishin në rrugën e duhur për fitime të forta javore.

Kontratat e së ardhmes së naftës së papërpunuar Brent u rritën me 55 cent, ose 0.7 për qind, në 78.17 dollarë për fuçi, që nga ora 8:31 GMT. Kontratat e së ardhmes së naftës së papërpunuar të Teksasit Perëndimor u rritën me 50 cent, gjithashtu 0.7 për qind, në 74.21 dollarë për fuçi.

Të martën, Irani lëshoi ​​pothuajse 200 raketa balistike drejt Izraelit, duke shënuar një përshkallëzim të mprehtë në konfliktin e tyre të gjatë.

Kjo erdhi si hakmarrje për sulmet ajrore izraelite që kishin në shënjestër liderin politik të Hamasit, Ismail Haniyeh, i cili u vra në një shpërthim në Teheran në fund të korrikut, dhe liderin e Hezbollahut, Hassan Nasrallah së bashku me zëvendëskomandantin e Gardës Revolucionare të Iranit, Abbas Nilforoushan, të cilët u vranë javën e kaluar në jug të periferisë së Bejrutit.

Ky ishte sulmi i dytë i tillë i Iranit ndaj Izraelit këtë vit, pasi ai lëshoi ​​rreth 300 raketa dhe drone në prill.

Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara janë zotuar se do të ndëshkohen për sulmin, duke sinjalizuar një intensifikim të konfliktit që mund të destabilizojë rajonin dhe të ndikojë në tregjet globale të naftës.

Irani, një anëtar i OPEC-ut, prodhon rreth 3.2 milionë fuçi në ditë, që përbën afërsisht 3 për qind të prodhimit global. Aftësitë ushtarake të Izraelit mund të përbëjnë një kërcënim të drejtpërdrejtë për infrastrukturën energjetike të Iranit.

Pavarësisht sanksioneve të SHBA-së, eksportet iraniane të naftës janë rritur këtë vit në afërsi të niveleve shumëvjeçare prej 1.7 milionë fuçi në ditë, me rafineritë kineze që janë blerësit kryesorë. Kina ka pohuar se nuk i njeh sanksionet e njëanshme të SHBA.

Paqëndrueshmëria e çmimit të naftës dhe dinamika e tregut

Historikisht, krizat e Lindjes së Mesme kanë pasur efekte të thella në çmimet e naftës. Rajoni përbën një pjesë të konsiderueshme të prodhimit global të papërpunuar.

Ole Hansen, kreu i Strategjisë së Mallrave në Saxo Bank, shpjegoi se ndërsa shpërthimet gjeopolitike shpesh nxisin rritje afatshkurtër të çmimeve, nivelet maksimale afatgjata varen nga ashpërsia dhe kohëzgjatja e konfliktit.

“Shtesat kryesore të paqëndrueshmërisë përfshijnë rrezikun e një konflikti më të gjerë që përfshin prodhuesit kryesorë, ndërprerjen e mundshme të infrastrukturës së naftës dhe ndërhyrjen e OPEC +”, tha ai për Al Arabiya English.

“Përveç kësaj, një perspektivë e dobët e kërkesës globale mund të kufizojë, se sa larg mund të rriten çmimet. Pa ndërprerje të konsiderueshme të furnizimit ose një ngjarje gjeopolitike që shkakton pasiguri të zgjatur, çmimet e naftës kanë më shumë gjasa të lëvizin në një interval më të lartë sesa të ngrihen në ekstreme të reja.”

Kërkesa për naftë është dobësuar për shkak të një ngadalësimi ekonomik global, veçanërisht në Kinë, konsumatori më i madh në botë, ku përpjekjet për të nxitur aktivitetin kanë vuajtur mes një krize pronësie që ndikon në shpenzimet e konsumatorëve. Industria evropiane është gjithashtu në rënie, me të dhënat e fundit që tregojnë një rënie të mprehtë të prodhimit të fabrikës.

Analistët argumentojnë se ndërsa tregtarët dhe spekulatorët do të përfitojnë nga luhatjet afatshkurtra, oferta e bollshme nga vendet e OPEC+ dhe dobësia ekonomike e Kinës po mbajnë çmimet nën kontroll.

"Kjo ka të bëjë më shumë me gjeopolitikën, sesa një krizë aktuale të furnizimit," tha Yousef M. Alshammari, president i Kolegjit të Ekonomisë së Energjisë në Londër.

Ngushtica e Hormuzit në fokus

Një konflikt i zgjatur mund të paraqesë rreziqe serioze për furnizimet globale të naftës. Ka shqetësime se një përshkallëzim i tillë mund ta shtyjë Iranin të bllokojë ngushticën e Hormuzit.

Ngushtica është një pikë kyçe mbytjeje logjistike, përmes së cilës kalon një e pesta e furnizimit ditor të naftës. Është një arterie kritike për eksportet e naftës nga Irani, Iraku, Arabia Saudite, Kuvajti dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.

“Mbyllja e ngushticës së Hormuzit apo edhe një ndërprerje e përkohshme do të dërgonte valë tronditëse në tregjet globale të energjisë, duke rritur çmimet dhe duke krijuar pengesa në furnizim”, theksoi Hansen.

“Sidoqoftë, përgjigja nga OPEC+, duke përfshirë prodhuesit kryesorë, do të jetë vendimtare në stabilizimin e furnizimit, me rezervat strategjike që mund të përdoren për të menaxhuar ndërprerjet afatshkurtra. Megjithatë, me rolin qendror të Lindjes së Mesme në energjinë globale, rreziqet e vazhdueshme gjeopolitike e bëjnë tregun e naftës shumë të ndjeshëm ndaj luhatjeve të mëtejshme të çmimeve, duke i mbajtur investitorët në avantazh.”

OPEC ka kapacitet rezervë të mjaftueshëm të naftës për të kompensuar humbjen e plotë të furnizimit Iranian, nëse sulmet izraelite marrin objektet e naftës të vendit. Megjithatë, grupi i prodhuesve do të përballet me sfida nëse Irani hakmerret, duke goditur instalimet e fqinjëve të Gjirit.

Ministrat nga shtetet arabe të Gjirit dhe Irani morën pjesë në një takim të vendeve aziatike të organizuar nga Katari për të diskutuar për zbutjen e armiqësive midis Izraelit dhe Iranit, thanë tre burime Reuters të enjten.

Shtetet arabe të Gjirit kërkuan të sigurojnë Iranin për neutralitetin e tyre në konflikt me shqetësimet se dhuna e mëtejshme mund të kërcënojë objektet e naftës së Gjirit, thanë dy nga burimet.

"Potenciali për një konflikt të zgjatur që destabilizon rrugët kryesore të furnizimit me naftë, veçanërisht përmes ngushticës së Hormuzit, është një shqetësim, por jo në interesin e Iranit," tha Alshammari. “Ne kemi parë sulme ndaj cisternave të naftës në të kaluarën gjatë konfliktit saudio-houthi, por afrimi midis Arabisë Saudite dhe Iranit e ka stabilizuar rajonin. Prishja e ngushticës do të dëmtonte sigurinë ekonomike të të gjithë rajonit, diçka që Irani dëshiron ta shmangë, pasi dëshiron të mbajë marrëdhënie të qëndrueshme.”

“Ndërsa tensionet midis Izraelit dhe Iranit mund të nxisin paqëndrueshmërinë e tregut, një konfrontim i drejtpërdrejtë ushtarak nuk ka gjasa, megjithëse rreziqet për naftën iraniane dhe vendet bërthamore mbeten të paparashikueshme”, shtoi ai.

Leva gjeopolitike dhe llogaritja strategjike

Zyrtarët izraelitë mund të jenë duke minimizuar ndikimin e sulmit të Iranit. Megjithëse u raportua vetëm një vdekje, ky sulm shkaktoi më shumë dëme sesa breshëria e mëparshme e Iranit në prill.

Analistët sugjerojnë se Izraeli ka katër opsione të mundshme për t'u hakmarrë: të shënjestrojë objektet e prodhimit të naftës së Iranit, të godasë simbolet e regjimit, të sulmojë zyrtarët e lartë të qeverisë iraniane ose të godasë infrastrukturën bërthamore.

Teherani mund të vë bast se SHBA-ja do të hezitojë të shohë rritjen e çmimeve të naftës shumë të larta, veçanërisht me zgjedhjet presidenciale vetëm një muaj larg.

Neil Quilliam, bashkëpunëtor i Programit të Lindjes së Mesme dhe Afrikës së Veriut në qendrën e mendimit Chatham House me bazë në Mbretërinë e Bashkuar, tha se kjo mund të kufizojë zgjedhjen e objektivave të Izraelit, por nuk do të pengojë vendosmërinë e tij për të goditur asetet kritike iraniane.

“Izraeli nuk ka gjasa të synojë drejtpërdrejt infrastrukturën kryesore të naftës së Iranit për shkak të ndikimit të tij global,” tha ai për Al Arabiya English. “Në vend të kësaj, Izraeli ka më shumë gjasa të përqendrohet në asetet ushtarake dhe të inteligjencës, si dhe në fuqinë dhe infrastrukturën e komunikimit të Iranit, me liderë të lartë iranianë potencialisht në pikëpyetje, të ngjashme me ato të Hezbollahut.”

I pyetur të enjten nëse ai do të mbështeste Izraelin për të goditur objektet e naftës të Iranit, presidenti i SHBA Joe Biden u tha gazetarëve "ne po diskutojmë këtë".

Pyetjet po lindin rreth mënyrës sesi Irani mund të përdorë tregjet e naftës, si pjesë e strategjisë së tij më të gjerë gjeopolitike në mes të tensioneve në rritje.

“Irani mund të përdorë forca përfaqësuese, të tilla si Houthis, për të intensifikuar sulmet ndaj cisternave të naftës që kalojnë përmes ngushticës Bab al-Mandab, duke rritur premiumin e rrezikut,” vuri në dukje Quilliam.

“Ajo mund të inkurajojë gjithashtu Houthi-t që të kërcënojnë infrastrukturën energjetike të shteteve të Gjirit, duke synuar të rrisin profilin e grupit tani që Hezbollahu është dobësuar, duke ruajtur në të njëjtën kohë një mohim të besueshëm.”/ Al Arabiya.