Raporti paralajmëron: Demokracia evropiane po dobësohet

Zgjedhjet demokratike po zhyten në cilësi në të gjithë botën, duke përfshirë edhe Evropën, sipas Raportit Global të Gjendjes së Demokracisë 2024, të publikuar sot (17 shtator) nga International IDEA.

Raporti analizon cilësinë e zgjedhjeve, pjesëmarrjen dhe pranimin e rezultateve, dhe nëse rezultatet merren seriozisht apo çojnë në protesta, në një vit jashtëzakonisht të ngarkuar që ka parë 3 miliardë njerëz të shkojnë në votime.

Sam van der Staak, drejtor i Programit Ndërkombëtar të IDEA për Evropën, i përshkroi gjetjet si "shqetësuese", në komentet për Euronews. 

Numri i votuesve ka rënë rreth 10% gjatë pesëmbëdhjetë viteve, dhe në rreth një të pestën e zgjedhjeve humbësi nuk e ka pranuar rezultatin, tha ai.  

Rënia ka ndodhur pavarësisht shumë risive në mbarë botën që synojnë t'i bëjnë proceset zgjedhore më të aksesueshme, si ulja e moshës së votimit në Qipro dhe Lituani.

Ndërsa Evropa tregon rezultate më të mira se rajonet e tjera, International IDEA paralajmëron se disa nga përbërësit e një demokracie të shëndetshme, duke përfshirë liritë civile dhe aksesin në drejtësi, janë nën kërcënim.

Sundimi i ligjit në Evropë ka parë një rënie të theksuar gjatë pesë viteve, zbuloi raporti, i cili shqyrtoi 221 zgjedhje kombëtare të mbajtura në 159 vende midis majit 2020 dhe prillit 2024. 

"Në disa vende evropiane, fuqitë ekzekutive po bëjnë presion mbi gjykatat, duke i grumbulluar ato me njerëz që i mbështesin," tha van der Staak, duke theksuar presionin mbi demokracinë në Bullgari, Greqi, Holandë, Portugali dhe Spanjë.

"Unë pres që në dy vitet e ardhshme, më shumë vëmendje do të përqendrohet në këtë shtet të së drejtës pasi është një nga dobësitë më të mëdha të demokracisë në Evropë."

Shumë vende evropiane kanë mbetur prapa në lirinë e shprehjes dhe të shtypit, thuhet në raport, duke vënë në dukje luftën e Greqisë me lirinë akademike dhe përpjekjet e qeverive në Itali dhe Sllovaki për të bërë presion ndaj medias.

Franca vlerësohet gjithashtu duke pasur parasysh shqetësimet për përjashtimin e njerëzve nga proceset politike në varësi të faktorëve ekonomikë, siç është diskriminimi në bazë të pasurisë.

Mbyllja e hendekut

Raporti sugjeron gjithashtu se hendeku midis Evropës Lindore, Qendrore dhe Perëndimore po mbyllet.

"Ky është lajmi i mirë, sepse Evropa po bashkohet gjithnjë e më shumë dhe ju nuk e shihni ndarjen tradicionale që pamë midis [demokracive] të vjetra dhe të reja," tha van der Staak.

International IDEA, një organizatë ndërqeveritare që mbështet demokracinë në mbarë botën, sugjeron se është perspektiva për t'u bashkuar me BE-në ajo që ndihmon disa vende të prapambetura për të kapur hapin.

Shqipëria, Kosova dhe Moldavia kanë përparuar në ofrimin e aksesit në drejtësi, barazi ekonomike dhe lirinë e shprehjes, si pasojë e luftës së agresionit të Rusisë në Ukrainë, thuhet në raport.  

Ukraina ka sjellë gjithashtu një përzgjedhje transparente dhe të bazuar në merita për Gjykatën e saj Kushtetuese dhe ka rifilluar procedurat disiplinore kundër gjyqtarëve, shtoi ajo./ Euronews - Syri.Net