Si pushtimi rus ka ndryshuar fatin e oligarkëve më të fuqishëm të Ukrainës

Kiev- Lufta e Rusisë kundër Ukrainës ka krijuar disa viktima të papritura: oligarkët e vendit.

Ukraina është konsideruar prej kohësh  një nga vendet më të korruptuara në Tokë dhe dy duzina biznesmenësh  kontrollonin një pjesë të madhe të pasurisë së saj, si dhe stacionet televizive, miniera, banka, dyqane, ferma, pasuri të paluajtshme, etj.

Një prej tyre - baroni i çokollatës Petro Poroshenko - madje shërbeu si president nga 2014 deri në 2019.

Por pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës nga Rusia ka bërë kërdi me pasuritë e tyre. Punimet e mëdha metalike në Mariupol në pronësi të Rinat Akhmetov janë kthyer në gërmadha, toka bujqësore nuk punohen më dhe është e mbushur me mina tokësore, fabrikat nuk po punojnë për shkak të ndërprerjeve të energjisë dhe eksportet nga deti janë tkurrur.

Ndikimi politik i super të pasurve gjithashtu ka rënë.  

Edhe para luftës, Presidenti Volodymyr Zelenskyy promovoi një ligj de-oligarkizimi që synonte të kufizonte ndikimin e tyre politik. 

Lufta e ka forcuar këtë përpjekje. 

Zelenskyy nuk ka më nevojë për mbështetjen politike dhe financiare të oligarkëve, dhe përvoja e zjarrtë e mbrojtjes së vendit kundër agresionit rus ka të ngjarë t'i bëjë ukrainasit më pak të prirur për t'u përkulur përsëri ndaj mega-të pasurëve. 

Ulja e korrupsionit dhe forcimi i shtetit ligjor është gjithashtu një kusht për një pjesë të madhe të ndihmës që derdhet në Ukrainë.

Ja një vështrim se si lufta me Rusinë ka ndryshuar pasurinë financiare dhe politike të pesë biznesmenëve të mëdhenj ukrainas.

Rinat Akhmetov

Shtylla kurrizore e perandorisë së tij të biznesit - konglomerati metalurgjik Metinvest - humbi dy nga fabrikat e tij kryesore në Ukrainën jugore. Fabrika e çelikut Azovstal dhe uzina e hekurit dhe e çelikut Ilyich u shndërruan në grumbuj rrënojash nga forcat ruse gjatë sulmit në Mariupol.

Në qershor, ai  ngriti  një padi kundër Rusisë në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut.

Që nga fillimi i luftës, asetet e tjera të tij – duke përfshirë termocentralet, bankat, fermat, fabrikat e minierave dhe përpunimit – janë dëmtuar ose sekuestruar nga forcat ruse. 

Kompanitë e Akhmetov kanë grumbulluar para dhe burime për të ndihmuar në përpjekjet e luftës, duke ofruar më shumë se 100 milionë dollarë për forcat e blinduara, materiale për fortifikime, automjete për ushtrinë, komplete ushqimore dhe ilaçe për civilët.

Sipas zëdhënësit të Akhmetov, ai u kthye në Ukrainë një ditë para pushtimit të Rusisë. 

“Në fillimin e luftës ai ishte në shtëpi, në Kiev. Që atëherë, ai nuk është larguar nga Ukraina për asnjë ditë”, tha zëdhënësi i Akhmetov.

Sipas edicionit ukrainas të Forbes, pasuria e Akhmetov u tkurr nga pothuajse 14 miliardë dollarë në janar në 4.3 miliardë dollarë në dhjetor, por ai është ende personi më i pasur i Ukrainës.

“Për shkak se veprimet intensive ushtarake dhe sulmet me raketa në Ukrainë për fat të keq vazhdojnë pothuajse çdo ditë, asnjë llogaritje e saktë dhe e plotë e humbjeve nuk është e mundur në këtë fazë dhe vlerësimet mund të jenë të pasakta dhe jo përfundimtare”, tha zëdhënësi.

Në vitin 2021, Zelenskyy e akuzoi atë për përpjekje për të organizuar një grusht shteti, një akuzë që Akhmetov e mohoi fuqishëm. Që nga pushtimi, mediat në pronwsi tw Akhmetov po mbwshtesin luftwn nw Ukrainw si dhe presidentin Volodymyr Zelenski.

Viktor Pinchuk

Që nga fillimi i pushtimit rus, Viktor Pinchuk u ka kërkuar në mënyrë aktive vendeve perëndimore që të rrisin mbështetjen e tyre ushtarake dhe ka kritikuar disa vende, si Gjermania, për zvarritje.

Nga fundi i shtatorit, oligarku kishte shpenzuar më shumë se 45 milionë dollarë në mbështetje për ushtrinë dhe civilët e Ukrainës, sipas fondacionit të tij bamirës.

Në javët e para të luftës, kur trupat ruse po i afroheshin Kievit, paramedikët u vendosën në rezidencën luksoze të Pinchuk në periferi të kryeqytetit ukrainas. 

Perandoria e biznesit e oligarkëve – e ndërtuar rreth prodhuesit të tubave dhe rrotave hekurudhore Interpipe – vuajti më pak se bizneset e oligarkëve të tjerë. 

"Situata financiare e kompanisë Holding është përkeqësuar, por nuk mund të thuash se është një fatkeqësi," tha Alexander Paraschiy, kreu i kërkimit në konsulencën ukrainase Concorde Capital. 

“Ata nuk u prekën më shumë nga lufta, sesa nga rritja e çmimeve të energjisë dhe problemet me logjistikën,” shpjegoi ai ndërsa lufta ka shkurtuar aftësinë e Interpipe për të eksportuar nga deti.

Pasuria e tij ka rënë nga 2.6 miliardë dollarë në 2 miliardë dollarë, sipas Forbes.

Zyra për media e Pinchuk nuk iu përgjigj një kërkese për koment.

Petro Poroshenko

Pavarësisht protestave të tij për pafajësinë, disa nga pasuritë dhe pronat e tij u sekuestruan nga një gjykatë në Kiev. 

Por pas pushtimit, stacionet televizive të kontrolluara nga Poroshenko zbutën kritikat e tyre ndaj Zelenskyy. 

“Në ditën e parë të agresionit rus, më 24 shkurt, erdha te Zelensky dhe i thashë: “Unë nuk jam më lider i opozitës. Edhe ju edhe unë jemi ushtarë. Deri në fitoren tonë, unë nuk do të kritikoj askënd'”, tha ai në një  intervistë  për Zërin e Amerikës. 

Poroshenko, i cili favorizoi politikat nacionaliste kur ishte president, gjithashtu veshi veshje ushtarake dhe organizoi grupe vullnetarësh për të ndihmuar në luftë - megjithëse zyra e Zelenskyy e ka akuzuar atë për PR të panevojshme.

Kompanitë e Poroshenkos shpenzuan më shumë se 46 milionë dollarë për të mbështetur forcat e armatosura, tha zëdhënësi i tij. Ai ka dorëzuar automjete të blinduara të blera në Itali dhe Britani, kamionçina me katër rrota, jelek antiplumb, helmeta, karburant dhe më shumë.

Forbes thotë se pasuria e tij ka rënë nga 1.6 miliardë dollarë në 700 milionë dollarë.

Zyra e mediave e Poroshenkos refuzoi të komentojë humbjen e bizneseve dhe pasurisë së tij personale të shkaktuar nga lufta.

Viktor Medvedchuk

Viktor Medvedchuk, me vlerë 620 milionë dollarë para luftës, ishte oligarku pro-rus më me ndikim në Ukrainë; Presidenti rus Vladimir Putin thuhet se është kumbari i vajzës së tij.

Komoditeti i tij me Kremlinin rezultoi i kundërt.

Përpara pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë, Medvedchuk ishte nën arrest dhe po përballej me hetim për tradhti të mundshme të lartë me akuzat për bashkëpunim me Rusinë për nxjerrjen e paligjshme të gazit në Detin e Zi, si dhe për furnizimet e qymyrit nga territoret e kontrolluara nga rebelët në rajonin e Donbasit.

Medvedchuk u arratis nga arresti në shtëpi pas pushtimit, por u kap përsëri ndërsa përpiqej të largohej nga vendi i maskuar si një vullnetar ushtarak.

Në shtator, ai u këmbye me robër lufte ukrainas të mbajtur nga rusët. Vendndodhja e tij aktuale nuk dihet.

Kroacia sekuestroi gjithashtu superjahtin e tij prej 200 milionë dollarësh, Royal Romance, i cili do të  dalë në ankand dhe shuma do të shkojë në ndihmë për Ukrainën.

Ihor Kolomoisky

Kolomoisky u pa si mbështetësi kryesor i Zelenskit - duke përdorur stacionet e tij të fuqishme televizive për të promovuar aktorin dhe komedianin popullor gjatë zgjedhjeve presidenciale të vitit 2019. 

Megjithatë, lidhjet e ngushta me udhëheqësin e ri nuk e shpëtuan Kolomoisky nga problemet.

Në janar, Departamenti Amerikan i Drejtësisë  pretendoi se  Kolomoisky dhe një bashkëpunëtor kishin pastruar fonde në SHBA  por që avokatët e tij refuzuan çdo keqbërje.

Aseti i tij kryesor financiar, Privatbank, u sekuestrua nga autoritetet ukrainase shtatë vjet më parë pasi rregullatorët gjetën parregullsi prej 5 miliardë dollarësh në librat e saj dhe Kolomoisky ende po lufton për kthimin e saj. 

"Kolomoisky ka shumë pak shanse për të rikthyer diçka përmes gjykatës," tha Paraschiy nga Concorde Capital.

Në korrik, Zelenskyy thuhet se ndërmori hapa për t'i hequr Kolomoisky nënshtetësinë ukrainase, sepse ai gjithashtu ka pasaporta izraelite dhe qipriote. Kolomoisky po lufton vendimin.

Në nëntor, qeveria ukrainase përdori  ligjin e luftës për të marrë kontrollin e aksioneve në kompaninë kryesore të energjisë në vend Ukrnafta, e kontrolluar pjesërisht nga Kolomoisky.

Kolomoisky nuk iu përgjigj një kërkese për koment./ Marrë nga Politico.eu