'Drejtësia mund të triumfojë': piktura e grabitur nga nazistët u kthehet pronarëve pas 80 vjetësh

Një vepër e artistit gjerman Lovis Corinth iu besua Muzeut Mbretëror të Arteve të Bukura në Bruksel.

Përafërsisht 80 vjet pasi u grabit nga nazistët, një pikturë ekspresioniste u është kthyer pasardhësve të një çifti gjermano-hebre nga Muzeu Mbretëror i Arteve të Bukura në Bruksel.

"Flowers", një natyrë e vitit 1913 nga artisti gjerman Lovis Corinth, iu besua muzeve në vitin 1951, sepse hetuesit e pasluftës nuk qenë në gjendje të gjurmonin pronarët origjinalë.

Pas vitesh kërkimesh, piktura është kthyer, kthimi i parë i një vepre arti të grabitur nga një familje hebreje në Luftën e Dytë Botërore nga Muzeu Mbretëror i Arteve të Bukura në Bruksel, që mbulon gjashtë muze me vepra që përfshijnë mjeshtrat e vjetër deri tek Magritte.

Thomas Dermine, Sekretari i Shtetit i Belgjikës përgjegjës për muzetë, ia dorëzoi veprën një avokati që përfaqësonte nëntë stërnipërit e Gustav dhe Emma Mayer, një çift gjermano-hebre që u larguan nga Gjermania në 1938.

"Ky kthim, i pari nga Muzetë e Arteve të Bukura, është një sinjal shumë i fortë: edhe dekada më vonë, drejtësia mund të triumfojë," tha Dermine. Kthimi i pikturës ishte gjithashtu "një mundësi për t'u kujtuar njerëzve tmerret" në të cilat mund të çonin nacionalizmi dhe e djathta ekstreme, tha ai. "Të riparosh është të kujtosh dhe të kujtosh është të shmangësh kthimin e më të keqes."

Mayer-sat drejtonin një biznes të suksesshëm në Frankfurt përpara se të iknin nga persekutimi nazist. Ata zotëronin 30 piktura, të cilat u lanë në ruajtje në Bruksel pas një qëndrimi 14-mujor në kryeqytetin belg nga 1938 - 1939. “Floëers” është e vetmja që është gjetur.

Avokatët e familjes iu drejtuan muzeve në vitin 2016, tetë vjet pasi u publikua një grup të dhënash në internet rreth 27 veprave me origjinë të panjohur në koleksione,  pjesë e një përpjekjeje për të gjetur pronarët e tyre.

Imke Gielen, avokate me firmën e Berlinit "Von Trott" që po vepron për pasardhësit e Mayers, tha se ishte një ditë historike për familjen. “Ata janë të kënaqur që të paktën një nga pikturat e humbura është identifikuar pas 80 vjetësh dhe tani është kthyer.”

Nëntë pasardhësit, të cilët jetojnë në Mbretërinë e Bashkuar, Afrikën e Jugut dhe SHBA, nuk kanë vendosur ende se çfarë të bëjnë me pikturën, tha ajo, duke shtuar: "Sot është dita e rikthimit që ne festojmë dhe gjëra të tjera do të vijnë në pak kohë. Familja duhet të vendosë.”

Gustav dhe Emma Mayer mbërritën në Bruksel në qershor 1938, pasi u larguan përmes Italisë dhe Zvicrës. Në gusht 1939, ditë para shpërthimit të luftës, ata arritën në Britani dhe u vendosën në Bournemouth.

Djali i tyre i madh, Ernst, u internua me refugjatë të tjerë gjermano-hebrenj si një "i huaj armik" në Ishullin Man.

Gustav Mayer, me shëndet të dobët kur u largua nga Gjermania, vdiq në mesin e të 80-tave në vitin 1940 nga shkaqe natyrore, megjithëse vdekja e tij mund të jetë përshpejtuar nga trauma e persekutimit dhe udhëtimi i vështirë. Gruaja e tij Ema vdiq në vitin 1944.

Ata nuk i panë më pikturat e tyre. Në vitin 1942, disa vepra nga koleksioni Mayer u zhdukën kur grupi special nazist i udhëhequr nga bashkëpunëtori i Hitlerit, Alfred Rosenberg, filloi punën e grabitjes së thesareve kulturore që i përkisnin hebrenjve evropianë.

Në vitin 1943, e gjithë prona e Mayer-it në Bruksel ishte vjedhur. Një nga pikat kryesore të koleksionit ishte një pikturë e një kalorësi në plazh nga Max Liebermann, një nga impresionistët kryesorë në Gjermani. Kishte edhe vepra të tjera të Corinth, si dhe artistë më pak të njohur të Frankfurtit.

Michel Draguet, drejtori i muzeut, tha se nuk ndjente asnjë trishtim që vepra do të largohej nga muzeu, ku ishte ekspozuar në koleksionin e artit modern. “Ne kurrë nuk e blemë këtë pikturë, nuk ishim kurrë pronarë, ne ishim kujdestarët e shtetit belg.” Ai dhe i gjithë stafi i tij menduan se po përmbushnin rolin e muzeut në shoqëri, tha ai.

Ceremonia e dorëzimit u zhvillua në një dhomë të re ekspozite ku tregoheshin vepra të tjera të dhëna muzeut në vitin 1951.

Pasardhësit e Mayers ia kthyen qeverisë gjermane çmimin e "kompensimit të vogël" që kishin marrë në vitet 1970 për humbjen e Flowers, tha Gielen, avokati i tyre.

Ndërkohë, e ndihmuar nga studiuesit, familja vazhdon të kërkojë për 29 pikturat e zhdukura, të cilat janë të regjistruara në bazën e të dhënave të qeverisë gjermane, lostart.de.

Për momentin, nuk ka të dhëna. “Nuk kemi imazhe; ne kemi përshkrime, jo të gjitha janë shumë të detajuara, kështu që për fat të keq, - tha Gielen - asnjë nga veprat e tjera nuk është identifikuar ende."