A mund të ketë sërisht luftë në Bosnjë dhe Hercegovinë! Çfarë kërkon lideri serb Dodik?

Bosnja dhe Hercegovina po kalojnë kohë të vështira që nga vjeshta e vitit të kaluar.

Deklaratat kërcënuese të Milorad Dodik kreut të popullatës serbe në vend kanë shkaktuar shqetësim si në vend ashtu dhe për vendet përrreth Bosnjës dhe Hercegovinës.

Por çfarë dëshiron Dodik?

Çfarë fshihet pas pretendimeve për ndarjen e Bosnje Hercegovinës?

Një e vërtetë  e pabesueshme u zbulua shtatorin e kaluar kur agjencia farmaceutike e Bosnje Hercegovinës analizoi gjakun që u jepej pacientëve me COVID-19 që trajtoheshin në spitale në pjesën e kontrolluar nga serbët.

Oksigjeni i përfshirë në tuba ishte i përshtatshëm për përdorimin makinerive në industri dhe nuk duhet të përdoret kurrë tek njerëzit.

Në vend që të korrigjonte këtë gabim Milorad Dodik, lideri nacionalist serb i rajonit zgjodhi një rrugë krejt tjetër: të shkatërronte shtetin multietnik boshnjak i cili është në një pozicion të cenueshëm që nga viti 1995 si rezultat i një prej luftërave më të përgjakshme të 50 viteve të fundit.

Para së gjithash, Dodik njoftoi se kishte krijuar agjencinë e tij farmaceutike dhe mbylli rajonin, i cili përbën rreth gjysmën e territorit të Bosnjës, nën kontrollin e inspektorëve të qeverisë qendrore. 

Më pas ai kërcënoi se do të tërhiqte ushtarët e rajonit nga ushtria multietnike e Bosnjës dhe do të formonte një ushtri të përbërë vetëm nga ushtarë serbë.

Duke synuar të krijojë zyrën e vet të taksave, agjencinë e inteligjencës dhe sistemin ligjor, Dodik po bën çmos për të përshpejtuar procesin, të cilin ai e përshkruan si "shpërbërje paqësore" të shtetit boshnjak, i cili u krijua në 1995 në Dayton, Ohio, SHBA.

Ndërkohë, një hetim nga hetuesit boshnjakë zbuloi se bombolat e dëmtuara të oksigjenit vinin nga një kompani e kontrolluar nga një prej aleatëve më të afërt politikë të Dodik.

 Kjo është arsyeja pse shumë diplomatë të huaj dhe politikanë rivalë mendojnë se qëllimi kryesor i kërcënimeve separatiste të Dodik është të largojë vëmendjen nga thashethemet për korrupsion. 

Por ende duke jetuar nën hijen e luftës të 30 viteve më parë, shumë boshnjakë jetojnë me frikën se paqja kombëtare është nën kërcënim.

Sefik Dzaferovic, një anëtar boshnjak i Këshillit të Presidencës së Bosnjë dhe Hercegovinës, i përbërë nga tre udhëheqës që përfaqësojnë tre grupe të ndryshme etnike në vend, paralajmëroi  "Ky biznes nuk do të jetë paqësor."

Historia e Bosnjës, ku njerëzit e kombësive dhe feve të ndryshme jetojnë së bashku, është plot me konflikte etnike.

Veçanërisht historia e kryeqytetit Sarajevë dëshmon shumë ngjarje që ndryshuan historinë. 

Një i ri nacionalist serb vrua arkidukën Franz Ferdinand të Austrisë në Sarajevë e cila ndezi dhe Luftën e Parë Botërore.

Pastaj vjen dhe lufta e përgjakshme e viteve ’90 me fjalimin e kriminelit më të madh të luftës Radovan Karaxhiq në këtë qytet.

Me ndërhyrjen e ushtarëve vendas të avionëve luftarakë të vendeve anëtare të NATO-s në luftë, në të cilën humbën jetën rreth 140.000 njerëz, mes Rusisë dhe botës perëndimore është krijuar një mjedis konflikti, i cili ekziston edhe sot.

Sot, ndërsa Bosnja po ndërmerr hapa drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian (BE), Brukseli dhe Uashingtoni po përpiqen të parandalojnë që kriza e re, e cila filloi me diskursin e Dodik, të kthehet në një konflikt ose të parandalojnë një destabilitet të ri politik në rajon, konflikt nga i cili do të përfitonte Rusia.

Nga ana tjetër, administrata e Moskës nuk neglizhon mbështetjen e Dodikut, ndërsa përpiqet të pengojë anëtarësimin e Bosnjës në BE ose NATO.

Siç thamë edhe më lart, themelet e shtetit boshnjak u hodhën me Marrëveshjen e Dejtonit të nënshkruar në vitin 1995 me ndërmjetësimin e SHBA-së. 

Me marrëveshjen, ndoshta lufta përfundoi, por u krijua një sistem politik tepër kompleks dhe jofunksional. 

Pushteti qendror ndahej ndërmjet grupeve të ndryshme etnike. 

Aktualisht serbët përfaqësohen nga Dodik, boshnjakët nga Dzaferovic dhe kroatët nga Zheljko Komsic në Këshillin Presidencial.

Dodik ka më shumë se 10 vjet që bën komente të herëpashershme për ndarjen e serbëve nga shteti boshnjak. 

Megjithatë, nuk ka pasur kurrë një mjedis kaq të paqëndrueshëm si sot.

 Tetorin e kaluar, një raport nga gjermani Christian Schmidt, përfaqësuesi i lartë i OKB-së në Bosnje, e përshkroi situatën si "kërcënimin më të madh ekzistencial" për ekzistencën e vendit që nga fillimi i viteve 1990.

Schmidt i tha kohët e fundit New York Times se rreziku i një rikthimi në gjakderdhje nuk është shumë i madh dhe se ai pret që Dodik të tërhiqet nga kërcënimi i tij për të ndërtuar një ushtri të përbërë vetëm nga ushtarë serbë.

Por për shumë boshnjakë, frika tashmë mbretëron edhe pse për provokimet e Dodikut kanë ardhë reagime të ndryshme nga vendet evropiane.

Por ndërsa Britania dhe Gjermania kanë kërcënuar me sanksione, udhëheqësi hungarez Viktor Orban njoftoi së fundmi mbështetjen e tij për Dodik gjatë vizitës së tij në kryeqytetin serb të Banja Lukës dhe u zotua të vërë veton ndaj çdo sanksioni që hyn në axhendën e BE-së.