Fjalimi i plotë i Osmanit në 'Brdo-Brijum': BE-ja s’e mbajti premtimin ndaj nesh

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka marrë pjesë sot në takimin me liderët e Ballkanit Perëndimor, në kuadër të procesit që njihet si “Brdo-Brijumi” në Slloveni.

Osmani tha se Bashkimi Evropian ende s’e ka përmbushur premtimin e saj ndaj Kosovës për liberalizimin e vizave.

“Por ndërsa secila nga vendet tona vazhdon të bëjë pjesën e vet të punës, Bashkimi Evropian duhet të duhet ta kryej detyrimin e vet. Dhe në rastin e Republikës së Kosovës, ajo ende nuk e ka mbajtur premtimin e saj të vonuar për t’u dhënë qytetarëve tanë liberalizimin e vizave. Ndërsa e ka përmbushur këtë premtim për shumë vende, përfshirë edhe ato në Lindjen e Largët dhe Amerikën Latine, këtë nuk e ka bërë për ne”, tha Osmani.

Fjalimi i plotë i Presidentes Vjosa Osmani:

Te? nderuar Presidente? Pahor dhe Milanoviq,

Te? nderuar Shke?lqesi,

Dua te? filloj duke fale?nderuar mikprite?sit tane? te? sote?m pe?r lehte?simin e ke?tij takimi te? presidente?ve ne? rajon ne? nje? kohe? kaq te? paprecedente?, jo vete?m pe?r Ballkanin Pere?ndimor por pe?r mbare? bote?n.

Por sidoqofte?, kohe?t si ke?to tregojne? nevoje?n absolute pe?r bashke?punim midis nesh, si fqinje?, ne? baza te? barabarta dhe nevoje?n pe?r reflektim dhe ndershme?ri mbi me?nyre?n se si ne kolektivisht ecim pe?rpara.

Te? dashur kolege?,

Ky eveniment she?non 10 vjetorin e procesit Brdo-Brijuni.

Sot duhet t’i kujtojme? vetes pse e filluam ke?te? dhe ta pe?rdorim si motiv pe?r te? hequr barrierat dhe pengesat dypale?she te? cilat na kane? ngadale?suar gjate? rruge?s.

Ne duhet te? reflektojme? pe?r ate? qe? e?shte? arritur, dhe ne? te? ve?rtete? ate? qe? nuk e?shte? arritur, dhe c?’e?shte? me? e re?nde?sishmja, se si mund ta kompensojme? ke?te? mosarritje.

Ky moment i re?nde?sishe?m e?shte? nje? pe?rkujtues i nevoje?s urgjente pe?r nje? bashke?punim me? te? madh rajonal me qe?llim pe?rfundimtar integrimit ne? Bashkimin Evropian.

Me nje? perspektive? te? qarte? te? BE pe?r te? gjithe?, dhe angazhime te? definuara mire? pe?r bashke?punim me? te? ngushte?, ne e vendosim veten ne? nje? pozite? shume? me? te? mire? pe?r te? mishe?ruar dhe implementuar vlerat themelore te? Bashkimit Evropian: respektimin e dinjitetit njere?zor dhe te? drejtave te? njeriut, lirine?, demokracine?, barazine? dhe sundimin e ligjit.

Republika e Kosove?s e?shte? e pe?rkushtuar pe?r avancimin e vlerave te? BE-se? dhe bashke?punimin rajonal ekonomik dhe politik ne? fryme?n e ve?rtete? te? Procesit Brdo Brijuni.

Pe?r me? shume? se nje? vit rajoni yne? dhe e gjithe? bota jane? pe?rballur me pandemine? vdekjeprure?se COVID-19. Ne kemi qene? de?shmitare? te? ndryshimeve te? re?nde?sishme ne? komunitetet tona, te? tilla si fe?mije?t qe? kalojne? me shpejte?si ne? me?simin ne? distance?, shume? punonje?s qe? punojne? nga shte?pia dhe firma te? shumta qe? miratojne? modele dixhitale te? biznesit pe?r te? ruajtur veprimtarine? dhe pe?r te? ruajtur rrjedhe?n e te? ardhurave.

Pandemia ka paraqitur sfida serioze pe?r politike? be?re?sit ne? te? gjitha vendet tona, por gjithashtu ka ofruar nje? munde?si pe?r nxe?nien e me?simeve te? vlefshme.

Ekziston nje? pritje e qarte? nga qytetare?t qe? ekonomite? tona pe?rkate?se duhet te? arrijne? nje? shpe?rndarje me? efikase dhe me? te? drejte? te? burimeve me qe?llim te? rritjes se? produktivitetit, rritjes ekonomike dhe pune?simit. Kjo ke?rkon ndryshim te? pe?rqendruar ne? inovacion dhe sipe?rmarrje.

Gjate? gjithe? ke?saj periudhe, ne gjithashtu kemi kuptuar qe? vete?m pe?rmes veprimit te? koordinuar, solidaritetit dhe multilateralizmit te? institucionalizuar mund te? kemi nje? shans pe?r te? ruajtur demokracite? tona dhe pe?r te? mbrojtur she?ndetin dhe mire?qenien e qytetare?ve tane?.

Dhe pe?rderisa ne vazhdojme? te? luftojme? me sfidat e paraqitura nga pandemia dhe te? pe?rqendrohemi ne? rime?ke?mbjen ekonomike, ne kemi nevoje? pe?r veprim te? guximshe?m dhe udhe?heqje qe? plote?sojne? nevojat e qytetare?ve tane? dhe te? shoqe?rise? sone? kolektive, ne? shekullin e 21-te?.

Ne kemi nje? momentum pe?r ndryshim te? mire?fillte? dhe ke?te? duhet ta pe?rdorim me menc?uri.

Kur te? gjithe? te? shkojme? ne? shte?pi pas samiteve globale dhe takimeve si ky sot, une? besoj se pritja nga qytetare?t tane? e?shte? qe? te? kthehemi me qe?llime dhe ambicie te? arritshme, jo vete?m pe?rshe?ndetje pe?r hir te? kamerave.

Ne duhet te? punojme? shume? pe?r te? pe?rqafuar dhe zbatuar modelet e bashke?punimit rajonal te? bazuara ne? rregullat e BE-se?, te? cilat promovojne? marre?dhe?nie te? zgjeruara tregtare dhe adresimin e mange?sive ne? lidhje me sundimin e ligjit dhe papune?sine?, dhe te? punojme? pe?r te? intensifikuar shke?mbimet kulturore, arsimore dhe sportive, pe?r te? zhvilluar infrastrukture? me? te? mire?, si dhe, te? shohim se si ne pe?rdorim teknologjine? dhe dixhitalizimin pe?r te? rritur mire?qenien e pe?rgjithshme.

Dhe, pe?rderisa e be?jme? ke?te?, ne duhet te? qe?ndrojme? te? pe?rqendruar ne? ndjekjen e udhe?rre?fyesit te? vendosur nga Marre?veshja e Gjelbe?r Evropiane dhe se? bashku te? biem dakord pe?r t’i kthyer sfidat mjedisore dhe klimatike ne? munde?si ne? te? gjitha fushat e politikave. Me shkalle?n dhe ritmin e ndryshimit te? ke?rkuar, ne do te? kemi nevoje? pe?r mbe?shtetjen e Bashkimit Evropian pe?r te? siguruar shpe?rndarje te? barabarte? midis vendeve tona.

Të dashur kolegë,

Pyetja pe?r rajonin tone? nuk duhet te? jete? “Ne?se Bashkimi Evropian?”

Pyetja duhet te? jete? “Kur?”

Sa me? shpejt te? pe?rfundoje? procesi i zgjerimit, aq me? shpejt do te? jete? i pe?rfunduar vete? projekti i Bashkimit Evropian. Pe?rfshirja e Republike?s se? Kosove?s dhe atyre vendeve te? Ballkanin Pere?ndimor qe? kryejne? reformat e nevojshme e?shte? thelbe?sore pe?r suksesin e Bashkimit.

Ne jemi te? vete?dijshe?m pe?r sfidat me te? cilat pe?rballet Bashkimi, ato jane? te? shume?fishta. Ne jemi gjithashtu te? vete?dijshe?m pe?r rezistence?n e disa Shteteve Ane?tare ndaj idese? se? ane?tare?simit ne? BE te? vendeve te? Ballkanit Pere?ndimor.

Por duhet t’u be?het e qarte? te? gjithe?ve qe? ve?ne? ne? dyshim ane?tare?simin e rajonit se rezistenca e tyre do te? kontribuoje? vete?m ne? nje? gje? – dhe kjo e?shte? se do te? nxise? paqe?ndrueshme?rine? dhe do te? krijoje? munde?si pe?r aktore?t malinj te? ushtrojne? ndikim ne? rajonin tone?, gje? qe? nga ana tjete?r mund te? destabilizoje? te?re? kontinentin.

Anasjelltas, ane?tare?sia jone? e?shte? garantuese pe?r stabilitetin, paqen e qe?ndrueshme dhe mire?qenien e shtuar pe?rbrenda kufijve te? Evrope?s.

Por nde?rsa secila nga vendet tona vazhdon te? be?je? pjese?n e vet te? pune?s, Bashkimi Evropian duhet te? duhet ta kryej detyrimin e vet.

Dhe ne? rastin e Republike?s se? Kosove?s, ajo ende nuk e ka mbajtur premtimin e saj te? vonuar pe?r t’u dhe?ne? qytetare?ve tane? liberalizimin e vizave. Nde?rsa e ka pe?rmbushur ke?te? premtim pe?r shume? vende, pe?rfshire? edhe ato ne? Lindjen e Large?t dhe Amerike?n Latine, ke?te? nuk e ka be?re? pe?r ne.

Qytetare?t e Republike?s se? Kosove?s mbeten te? izoluar dhe peng i shqyrtimeve (konsideratave) te? brendshme politike te? disa shteteve ane?tare. Republika jone? e?shte? vendi me? pro-BE ne? rajon, dhe institucionet tona kane? pe?rmbushur dyfishin e kritereve ne? lidhje me liberalizimin e vizave krahasuar me te? gjitha vendet e tjera ne? rajon, dhe e?shte? shte?pia e vete?m 1.8 milion qytetare?ve.

E?shte? thelbe?sore qe? ‘Perspektiva jone? Evropiane’ te? mos mbetet vete?m nje? fraze? e zbraze?t. Ne i kemi pe?rmbushur detyrat tona, ke?shtu qe? ato tani duhet te? japin rezultate.

Populli im dhe vendi im besojne? ne? ke?te? projekt. Ne besojme? ne? vlerat evropiane dhe ne riafirmuam angazhimin tone? pe?r ke?to vlera ne? zgjedhjet e fundit.

Une? besoj thelbe?sisht se e ardhmja e vendeve te? Ballkanit Pere?ndimor qe?ndron ne? Bashkimin Evropian. Ke?shtu qe?, une? e them ke?te? ke?tu sot, dhe do t’ua them kolege?ve ne? te?re? Evrope?n – BE-ja duhet te? hape? dyert pe?r te? gjitha vendet ne? rajonin tone? qe? pe?rmbushin kriteret e nevojshme dhe me te? ve?rtete? angazhohen dhe kontribuojne? ne? demokratizim, stabilitet, drejte?si dhe sundim te? ligjit.

Te? dashur kolege?, marre?dhe?niet e mira fqinje?sore nuk duhet te? mbeten vete?m nje? fraze? e zbraze?t. Nje? fqinj i mire? as nuk nde?rhyn dhe as nuk destabilizon nje? tjete?r. Nje? fqinj i mire? respekton sovranitetin, integritetin territorial dhe rendin kushtetues te? tjetrit. Nje? fqinj i mire? nuk be?het nje? instrument i aktere?ve keqdashe?s rus apo te? tjere? pe?r te? ndikuar ne? rajonin tone.

Ne duhet te? punojme? pe?r t’iu kunde?rve?ne? nde?rhyrjeve te? tilla.

BE-ja nuk duhet te? jete? vete?m nje? alternative?. Duhet te? jete? opsioni i vete?m pe?r vendet e Ballkanit Pere?ndimor. Sepse, sic? thote? shprehja: nuk mund te? ulesh ne? dy karrige ne? te? nje?jte?n kohe?.

Sa i pe?rket udhe?timit tone? evropian, Kosova beson fuqimisht se NATO ka qene? nje? komponent thelbe?sor i paqes dhe sigurise? ne? rajonin tone?. Jam shume? e ke?naqur qe? gjithnje? e me? shume? vende nga rajoni jone? i jane? bashkuar ke?saj aleance qe? siguron paqe, stabilitet dhe prosperitet. Ne, ne? Kosove?, jemi te? pe?rkushtuar te? be?jme? te? nje?jte?n gje?, sepse ane?tare?simi ne? Partneritetin pe?r Paqe dhe ane?tare?simi ne? NATO mbetet nje? pe?rpare?si strategjike.

Si nje? komb paqedashe?s, ne gjithmone? kemi demonstruar se jemi nje? pale? progresive dhe konstruktive ne? proceset rajonale dhe forumet nde?rkombe?tare. Sot, une? dua te? riafirmoj vullnetin tone? pe?r te? mbetur nje? partner dhe aleat konstruktiv.

Megjithate?, me? lejoni ta them ke?tu me ze? te? larte? dhe te? qarte?: Republika e Kosove?s si nje? shtet sovran dhe i pavarur e?shte? nje? projekt i pe?rhershe?m. Askush dhe asgje? nuk mund ta ndryshoje? ke?te? realitet. Aventurat e rrezikshme mbi ndryshimet e kufijve duhet te? refuzohen me vendosme?ri nga te? gjithe? ne, ne?se me te? ve?rtete? de?shirojme? paqe dhe stabilitet ne? rajonin tone.

Pe?rderisa Kosova ka qene? gjithmone? nje? partner konstruktiv, e?shte? realitet se ajo jo gjithmone? e ka marre? ke?te? trajtim nga disa fqinje? tane?. Pe?rkunde?r shume? pe?rpjekjeve pe?r te? pe?rmire?suar bashke?punimin rajonal dhe shume? institucione te? ngritura pe?r te? lehte?suar tregtine? midis vendeve tona, nde?rmarrjet dhe bizneset ne? Republike?n e Kosove?s rregullisht pe?rballen me pengesa jo-tarifore nga autoritetet ne? Serbi dhe Bosnje? dhe Hercegovine?.

Serbia zbaton pengesa teknike ne? tregti, masa sanitare dhe fitosanitare dhe pengesa administrative te? lidhura me tranzitin, licenca dhe rregulla te? origjine?s. Nde?rsa, doganat e Bosnje?s dhe Hercegovine?s nuk bashke?punojne? me doganat tona pe?r ndihme? te? nde?rsjelle? ne? certifikimin dhe verifikimin e origjine?s sipas Nenit 32 dhe 33 te? Marre?veshjes CEFTA te? vitit 2006. Ke?ta shembuj tregojne? se pe?rtej retorike?s nga fqinje?t tane?, realiteti e?shte? se bizneset ne? Kosove? penalizohen sistematikisht dhe bllokohen nga hyrja dhe konkurrimi ne? tregjet e tyre.

Nde?rsa ecim pe?rpara, duhet te? kujtojme? se mund te? kemi sukses vete?m ne?se pe?rballemi me realitetin ekzistues dhe ndonje?here? te? ve?shtire?.
Realiteti e?shte? se ke?to pengesa ekonomike ushqehen nga nje? histori e erre?t e kohe?ve te? fundit. Pe?rballja me ke?te? – ke?rkimi dhe vendosja e drejte?sise? – do te? nxise? gjithashtu nje? dialog te? ndershe?m, si ekonomik ashtu edhe politik.

Rajoni jone? e?shte? ende i plagosur nga e kaluara. Dhe shume? nga ato plage? jane? akoma te? hapura dhe ende nuk jane? she?ruar. E vetmja me?nyre? pe?r te? she?ruar e?shte? te? ofrosh drejte?si.

Ne do te? mund te? ecim pe?rpara vete?m kur ne?nat dhe familjet e personave te? zhdukur ne? Republike?n e Kosove?s, Kroaci dhe Bosnje? e Hercegovine? pe?rfundimisht e me?sojne? vendndodhjen e te? dashurve te? tyre te? zhdukur. Ata meritojne? te? kene? nje? vend ku mund te? vendosin nje? lule. Ata meritojne? paqe brenda zemrave te? tyre – ne te? gjithe?, meritojme? paqe.

Deri me? sot, 1639 persona nga Kosova jane? te? zhdukur te? cile?t u zhduke?n me force? gjate? lufte?s 1998-1999, shume? prej te? cile?ve ishin fe?mije?. Te? kuptohet pe?r fatin e tyre nuk e?shte? thjesht politike?, pe?rkundrazi, te? kuptohet pe?r fatin e tyre e?shte? nje? c?e?shtje themelore e respektimit dhe zbatimit te? te? drejtave te? njeriut ne? rajonin tone?.

Drejte?sia e?shte? parakusht pe?r paqe.

Une? kam besim se te? kuptohet pe?r fatin e personave te? zhdukur do te? she?nonte nje? pike? te? forte? fillestare pe?r pajtim, e cila do te? hapte rruge?n pe?r angazhime me? te? sinqerta ne? nde?rmarrjet e tjera rajonale tutje.

Ne mund te? kalojme? tek kapitujt e radhe?s vete?m kur te? gjithe? te? lexojme? dhe kuptojme? plote?sisht kapitujt e me?parshe?m, dhe ate? para nesh ke?tu, sot.

Ne do te? mund te? shijojme? paqen dhe prosperitetin ne? kuptimin e saj te? plote? vete?m kur flasim me sinqeritet: Kur te? flasim pe?r te? ve?rtete?n se c?fare? ndodhur ne? rajonin tone?, C?fare? ndodhi ne? te? ve?rtete? me viktimat, te? mbijetuarit, te? zhdukurit nga lufte?rat? Dhe me? e re?nde?sishmja, pse autore?t e ke?tyre krimeve te? neveritshme te? kryera nga regjimi i Millosheviqit, nuk jane? pas grilave?

Pe?rtej detyre?s sime si Presidente e popullit te? Kosove?s, e?shte? detyre? morale dhe njere?zore te? flas te? ve?rtete?n rreth asaj se c?ka ndodhi ne? vendin tone?. T’i quajme? krimet e kryera nga regjimi i Millosheviqit me emrin e tyre: Krime lufte, krime kunde?r njere?zimit dhe gjenocid. Dhe, me? e re?nde?sishmja e?shte? te? ke?rkojme? nga fqinji yne? Verior, Serbia, te? sjelle? para drejte?sise? autore?t e ke?tyre krimeve te? tmerrshme kunde?r civile?ve te? pafajshe?m.

Ne? vend te? llogaridhe?nies, ajo qe? po shohim e?shte? mohimi dhe revizionizmi historik i asaj qe? ndodhi gjate? viteve te? 90-ta ne? rajonin tone?. Lidershipi i pe?rgjegjshe?m dhe i guximshe?m ke?rkon refuzim te? vendosur te? nje? veprimi te? tille? te? tmerrshe?m.

Te? dashur kolege?,

Rruga jone? drejt paqes dhe pajtimit e?shte? e qarte?, ne?se de?shirojme? ta zgjedhim ate?.

Rruga jone? drejt prosperitetit dhe bashke?punimit rajonal e?shte? e qarte?, ne?se de?shirojme? ta zgjedhim ate?.

Rruga jone? drejt Evrope?s e?shte? e qarte?, ne?se de?shirojme? ta zgjedhim ate?.

Sot, Shke?lqesi, ju them se kjo e?shte? rruga qe? Republika e Kosove?s ka zgjedhur dhe nuk ka asgje? qe? mund te? na largoje? prej saj.